Định lượng hóa cuộc sống

Cuộc sống có những điều rất khó diễn tả vì quan niệm cảm tính của mỗi người về các đại lượng là khác nhau, nên mọi việc sẽ dễ dàng hơn nếu chúng ta định lượng cuộc sống. Định lượng là định mức về mặt số lượng. Ví dụ, bác sĩ nói khi bạn ốm thì không nên tắm lâu. Nhưng bao nhiêu thì là lâu, vì quan niệm của mỗi người là khác nhau. Nên bác sĩ nói cụ thể là, khi bạn ốm thì không nên tắm quá năm phút.

Trong đại dịch Covid-19 hiện nay, một trong những việc làm phòng ngừa quan trọng là rửa tay xà phòng. Vậy rửa tay xà phòng thế nào là đúng và đủ? Ta cần biết để hướng dẫn tụi trẻ con rửa tay cho đúng cách. Xin thưa, rất cơ bản chúng ta định lượng việc rửa tay. Thời gian tối thiểu của việc rửa tay xà phòng là 30 giây. Mỗi điểm trên bề mặt da cần phải được chà qua ít nhất ba lần lúc có xà phòng và ba lần lúc xả nước.

1. Định lượng hoạt động thường nhật
Đơn giản thế thôi, tụi trẻ con và những người chưa biết cứ thế mà làm là sẽ ổn. Còn tại sao lại đưa ra con số 30 giây và “mỗi điểm cần được ba lần chà qua lúc có xà phòng và ba lần lúc xả nước” thì đó là việc của các nhà khoa học. Một điều khá thú vị là, nếu ta chà qua mỗi điểm sáu lần ở tốc độ bình thường, thì thời gian cũng vừa vặn hết 30 giây. Cuộc sống thực ra khá đơn giản và quan hệ giữa các đại lượng là khá thú vị.

Cũng như thế cho hàng loạt các hoạt động khác: đánh răng thì thời gian đánh là ba phút, mỗi điểm trên thành răng cần bàn chải chà qua ít nhất sáu lần; mỗi ngày nên uống một lít nước, tập thể dục ít nhất 30 phút, đi bộ ít nhất ba cây số hoặc 10 ngàn bước; rượu chỉ nên uống sau khi ngâm quá ba tháng, rửa bát đĩa thì mỗi điểm trên thành bát đĩa cần chà qua ít nhất sáu lần (ba trước, ba sau); thời gian làm việc và ngủ của một ngày là tám tiếng và thời lý tưởng của chuyện ấy thực ra chỉ là mười phút.

2. Định lượng ở tầm cao hơn
Định lượng cuộc sống có thể định lượng ở trước, sau hay khi đang diễn ra hoạt động mà ta muốn định lượng. Ví dụ một ông bộ trưởng đến công trường kiểm tra tiến độ công trình. Ông là người bận rộn nên không thể nghe báo chi tiết từng số liệu như tiến độ, cam kết, vật tư, nhiên liệu, máy móc, nhân công… Ông ta chỉ hỏi ông giám đốc: “Anh làm được bao nhiêu rồi?” Giám đốc trả lời: “Dạ, bảy mươi lăm phần trăm” (75%). Thế là ông bộ trưởng hiểu.

Cao hơn, ở tầm vĩ mô quốc gia thì nhiệm kỳ tổng thống và quốc hội có nước kéo dài 4 năm, có nước 5 năm, có nước 6 năm là do sự tính toán của họ. Dân số bao nhiêu người thì quốc hội bao nhiêu thành viên, diện tích quốc gia bao nhiêu (đồng bằng, trung du, miền núi, sa mạc) thì tách ra thành bao nhiêu đơn vị tỉnh, thành phố để quản lý. Quân đội bao nhiêu người, hàng năm đầu tư cho quân đội bao nhiêu tiền là do cân đối từ tổng thu nhập quốc nội mà ra.

Thay lời kết
Định lượng là đưa ra những con số, mà số học là toán học, phải tính toán một cách khoa học, thì mới đưa ra được những con số chính xác để tiết kiệm, không lãng phí. Bản chất của cụm từ “một cách khoa học” chắc cũng xuất phát từ những tính toán chính xác của toán học. Toán học là một ngành khoa học thuộc mảng khoa học tự nhiên. Một ngành bên khoa học tự nhiên lại áp dụng nhiều cho cuộc sống con người – thuộc bên khoa học xã hội. Thế nên, xưa nay mới có câu: “Toán học là ngôn ngữ của khoa học.”

Định lượng hóa một điều gì đó là đưa ra định mức về mặt số lượng ở nhiều góc độ cho điều đó. Định lượng hóa cuộc sống là đưa ra định mức về mặt số lượng cho nhiều góc độ, nhiều mặt của cuộc sống. Từ những góc độ nhỏ như hoạt động hàng ngày của các cá nhân, đến các hoạt động ở tầm vĩ mô của tập đoàn, quốc gia, quốc tế. Cuộc sống có nhiều điều khó mô tả, nhưng việc đó sẽ dễ dàng hơn nếu ta biết định lượng chúng. Định lượng là khoa học, nên những người biết định lượng hóa cuộc sống là những người sống khoa học.