Điểm danh

Bà Vinh phố tôi đã ngoài 80 tuổi. Bà có một cô con dâu cỡ ngoài 50. Tôi không biết gì về chồng của bà. Bà có đứa cháu nội năm nay cũng khoảng trên dưới 30 tuổi. Cậu ta mới lấy vợ, hai vợ chồng mới có một cháu nhỏ. Bốn thế hệ nhà bà ở chung một nhà, chừng khoảng hơn 30m2 xây lên mấy tầng.

Hàng ngày con cháu bà Vinh đi làm. Con dâu bà ngoài 50 nên vẫn còn ở trong độ tuổi lao động. Hai vợ chồng đứa cháu đèo con chúng đi gửi trẻ rồi đi làm luôn. Bà Vinh đã già yếu nên không trông được chắt. Lưng bà còng 90 độ, đi úp mặt xuống đường như những cụ bà ngày xưa tôi thấy ở quê. Lâu lắm rồi tôi mới thấy một bà già như thế.

Hàng ngày cứ đến tầm lưng buổi, sáng thì 10 giờ, chiều thì 3 giờ là bà Vinh đi đến từng nhà trên phố gọi tên từng người. Dù là Hà Nội, nhưng ở phố tôi, những người ở đây được hơn 20 năm cơ bản đều biết nhau. Biết hết nhà cửa, con cái và các việc đại sự, dù chẳng ai nói với ai về cái sự biết đó, trừ những người thường hay tâm sự với nhau.

Bà Vinh chưa lẫn. Bà đến cửa gọi tên từng người, tiếng gọi đủ lớn và bà không bao giờ gọi quá ba câu. Bà vẫn giữ được phép lịch sự thông thường. Có lẽ trong suy nghĩ của bà, khi gọi chừng ấy câu mà người ta không trả lời, thì hoặc là người ta bận, hoặc là người ta không muốn trả lời. Nên thôi, mình không làm phiền người ta nữa.

Khi ai đó chưa biết đó là hoạt động thường nhật của bà biết, hoặc rảnh trả lời bà cho vui thì bà sẽ hỏi là “mấy giờ rồi”, “nấu cơm chưa” hoặc “ăn cơm chưa”. Nếu có ai đó đi đâu về, bà “bắt được” thì hỏi “đi đâu về đấy”, “về rồi có đi nữa không”. Lần nào cũng đúng những câu hỏi đó, nên mọi người phố tôi đã thuộc lòng và chuẩn bị sẵn các câu trả lời.

Bà Vinh ít khi hỏi quá sâu vào việc gì đó, như đi chợ mua thứ gì hay đi học thì học gì. Khi mọi người trả lời đủ số câu hỏi, thì bà Vinh đi sang nhà khác. Cũng có khi vui bà nói thêm chuyện thời tiết. Hàng ngày bà Vinh ở nhà một mình, không có ai nói chuyện cho khuây khỏa nên ngày nào bà cũng đi dọc phố gọi tên từng người. Bà con phố tôi gọi vui là bà Vinh đi điểm danh.