Cờ úp sĩ chúa tượng vương mã hoàng đế

Cờ úp là một biến thể mới rất hay của cờ tướng. Hiện chưa rõ Hong Kong hay Đài Loan là quốc gia sáng tạo ra cờ úp. Tuy mới xuất hiện chưa được 100 năm, vào Việt Nam được khoảng hơn 30 năm, nhưng cờ úp đang dần chiếm lĩnh các quán cà phê và trà đá ở Sài Gòn và Hà Nội, thay thế dần cờ tướng.

1. Các biến thể của cờ úp
Tuy ra đời chưa lâu như thế nhưng cờ úp đã có biến thế mới của mình đó là: cờ úp sĩ chúa, tượng vương, mã hoàng đế, với nhiều các phiên bản khác nhau như chỉ chơi tượng vương, một bên sĩ chúa – một bên tượng vương và biến thể đầy đủ là sĩ chúa, tượng bương, mã hoàng đế.

Sĩ chúa là quân sĩ có nước đi bằng nước đi của ba quân sĩ, tốt và mã cộng lại. Tượng vương là quân tượng có nước đi bằng nước đi của ba quân của tượng, tốt và pháo cộng lại. Mã hoàng đế có nước đi bằng nước đi của cả ba quân xe, pháo, mã cộng lại. Mã hoàng đế có sức mạnh khủng khiếp.

2. Ý tưởng cộng nước đi không mới
Ý tưởng cộng nước đi của các loại quân để tạo ra một loại quân cờ mới có nước đi rộng hơn không phải là điều mới mẻ của làng cờ. Thực ra, của quân hậu cờ vua có nước đi được sáng tạo ra bằng cách cộng nước đi của quân xe và quân tượng lại.

Trước đó, tiền thân của quân hậu cờ vua ở trong cờ Shatranj của người Ba Tư (Persian nay là Iran) là quân cố vấn, quân này chỉ được đi chéo một ô về bốn hướng. Cờ vua thực ra là một biến thể của cờ Shatranj, trước đó là cờ Chaturanga của người Ấn Độ.

Ngày nay trên thế giới cờ vua đã có rất nhiều biến thể mới, với nhiều biến thể mở rộng bàn cờ, bổ sung thêm các loại quân mới với nước đi là nước đi của các loại quân cũ cộng lại. Tất nhiên, cũng có những biến thể hẹp lại cho các đấu thủ nhỏ tuổi.

3. Cơ sở sáng tạo nước đi của các loại quân
Cờ là trò chơi trí tuệ được sáng tạo ra để mô phỏng các trận chiến ở thời trung cổ. Trong cờ có các loại quân khác nhau tượng trưng cho các binh chủng khác nhau của quân đội ngoài thực tế. Các binh chủng có sức mạnh khác nhau, nên các quân cờ có sức mạnh khác nhau.

Đây chính là cơ sở lý luận của việc sáng tạo ra nước đi của các loại quân và những trò chơi mô phỏng chiến tranh. Nếu không có cơ sở đó người ta có thể tùy hứng mà sáng tạo tùy tiện. Thậm chí có thể điên rồ đến độ, cho một loại quân được đi đến tất cả các ô trên bàn cờ.

Các loại quân có quân đi dọc và ngang (xe), quân đi chéo (tượng), quân đi lắt léo (mã) tượng trưng cho các binh chủng có sức mạnh khác nhau, kiềm chế nhau trên chiến trường cũng như trên bàn cờ. Đó chính là điểm thú vị của trò chơi cờ và những trò chơi mô phỏng chiến tranh.

Thay lời kết
Thực tế chiến trường, một loại quân nếu mạnh ở điểm này thì sẽ yếu ở điểm khác chứ không bao giờ có một loại quân có sức mạnh toàn diện ở tất cả các mặt. Do vậy ý tưởng ghép nước đi của nhiều loại quân lại để tạo thành một loại quân mới có sức mạnh vô song là điều không thực tế.

Người viết bài này – tác giả cờ Lạc Việt – là một người yêu tất cả loại cờ, biết chơi một số loại cờ, trong tâm không có bất cứ một sự yêu ghét thiên lệch nào. Người viết chơi nhiều cờ úp hơn nên bài viết này dành cho các kỳ thủ chơi cờ úp và những người nghiên cứu và sáng tạo cờ.