Thơ dài thơ ngắn

Từ trước đến nay mọi người cứ nhầm lẫn là, làm thơ hay thì thơ phải dài kiểu như các trường ca, trường thi… Tôi khẳng định là không phải, làm thơ hay nhưng dài mới là khá, làm thơ hay nhưng ngắn thì là giỏi, làm thơ hay nhưng cực ngắn là tài. Để làm thơ ta phải có chất liệu, cảm xúc và hiểu về luật thơ.

Muốn có chất liệu tác giả phải trải nghiệm, hạnh phúc và đau khổ rồi đúc rút. Muốn hiểu luật thơ thì phải đọc, tìm hiểu, nghiên cứu. Khi có được hai thứ đó rồi trong cuộc sống hàng ngày, lúc nào đó có cảm xúc thì thơ sẽ tự nhiên mà bật ra. Đó sẽ là những bài thơ hay, mô tả cảm xúc của mình trước cuộc sống, nên mang thông điệp tươi sáng. Cũng có thể chỉ là hư cấu. Làm một bài thơ cũng như kể một câu chuyện, cần có mở bài, diễn biến và kết bài. 

Đơn cử như thể thơ “Thất ngôn tứ tuyệt”, một trong những niêm luật chặt chẽ của thơ Đường chỉ có bốn câu, mỗi câu có bảy chữ. (Bảy chữ bốn câu) thì câu đầu tiên là “đề”, đưa ra vấn đề. Câu thứ hai là “thực”,  thực tế vấn đề. Câu thứ ba là “luận”, luận giải sâu xa. Câu thứ tư là “kết”, kết lại vẫn đề. Lưu ý, tiếng Hán viết bằng chữ (tượng hình), còn ta chữ Quốc Ngữ viết bằng từ (word) nên giờ là “bảy từ bốn câu”.

Các bài thơ bất hủ có thể kể ra như, bài “Nam Quốc Sơn Hà” bất hủ, được coi là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của Việt Nam làm theo thể thất ngôn tứ tuyệt nên chỉ có bốn câu. Bài Nguyên Tiêu hay nhất thế kỷ 20 của Việt Nam cũng vậy. Một bài thơ nổi tiếng khác “Dạ tĩnh tư” – Suy nghĩ đêm trăng sáng – một trong những bài thơ hay nhất của thi tiên Lý Bạch thời Đường, làm theo thể ngũ ngôn tứ tuyệt cũng chỉ có bốn câu.

Thơ là tiếng lòng của tác giả. Khi hạnh phúc hay đau khổ, yêu thương hay hận thù, hào hùng hay bi phẫn mà người ta thể hiện qua thơ, tức là người ta đã chọn thơ để biểu đạt. Từ khi có thể thơ tự do, thì các niêm luật thơ xưa như cổ phong, Đường luật ít được chú ý hơn. Các tác giả không chuyên cứ cất lên tiếng lòng mình một cách khá tự do. Tiếng lòng quan trọng hơn niêm luật. Nhưng nếu đúng niêm luật thì mới thành bất hủ.