Tại sao cờ úp không cho tướng ra khỏi cung?

Cờ úp là một biến thể rất hay của cờ tướng. Cờ úp mở rộng luật chơi cho hai loại quân đi chéo là sĩ và tượng được đi qua hà (sông). Ở cờ tướng, hai loại quân này có nước đi rất hạn chế, chỉ là quân phòng thủ  che chắn cho tướng chứ không được tham gia tấn công. Cờ úp thì quân chủ lực đông hơn và có quân tấn công chéo, nên rộng (đa biến) hơn cờ tướng.

Vậy tại sao người sáng tạo ra cờ úp không cho luôn tướng được đi ra khỏi cung? Cùng là người sáng tạo cờ, tôi tin chắc ban đầu người sáng tạo ra cờ úp đã có thử nghiệm việc cho tướng ra khỏi cung, thậm chí cho qua hà sang đất đối phương, tức đi khắp cả bàn cờ. Nhưng điều này không khả thi vì phát sinh những điểm bất cập sau:

1. Bàn cờ tướng không còn phù hợp
Ta đều biết, hiện nay cờ úp vẫn đang sử dụng bàn cờ của cờ tướng. Nếu để ý một chút ta sẽ thấy, hai đoạn chéo hình chữ X làm đường đi cho sĩ ở trong cung đã trở nên vô tác dụng (thừa), vì sĩ có thể ở bất kỳ đâu và đã được đi rộng khắp cả bàn cờ. Nếu cho cả tướng được ra khỏi cung, thì cung đâu còn ý nghĩa gì nữa? Liệu ta sẽ phải làm bàn cờ mới cho cờ úp hay sao?

2. Sẽ xuất hiện nhiều ván cờ hòa
Cờ úp là biến thể của cờ tướng và kế thừa phần lớn luật chơi của cờ tướng. Một trong những luật chơi đó là hết nước đi là thua, cụ thể nếu một bên còn lại một mình tướng, thì khi tướng hết nước đi thì sẽ bị xử thua. Vậy nếu tướng được đi ra khỏi cung, kể cả còn luật lộ mặt tướng, thì các nước cần thiết để dồn được tướng đến đường cùng sẽ nhiều hơn rất nhiều, nên sẽ khó phân định thắng thua hơn.

3. Luật sẽ phải mở rộng hơn nhiều
Khó phân định thắng thua tức là sẽ xuất hiện nhiều ván cờ hòa. Vậy khi cho tướng ra khỏi cung thì cờ úp sẽ phải nâng số nước bất biến để xử hòa lên nhiều. Thêm nữa, nếu tướng được ra khỏi cung thì phải cho tướng được qua cả hà và tất nhiên sẽ phải bỏ cả luật lộ mặt tướng để tướng có thể tha gia tấn công. Điều này sẽ giảm thiểu được các ván cờ hòa, nhưng nếu vậy thì cờ úp sẽ càng rộng hơn cờ tướng nhiều thêm nữa.

Lời kết
Cờ úp là biến thể rất hay của cờ tướng, nhưng lại không do người Trung Quốc đại lục sáng tạo ra, mà hiện người Hồng Kông và Đài Loan đang tranh giành nhận mình là tác giả. Với việc cho cả sĩ và tượng qua hà, cờ úp mỗi bên có đến năm loại quân chủ lực, tổng mười quân có thể tham gia tấn công và có cả quân tấn công chéo. Điều này làm cho cờ úp đa biến và hay hơn cờ tướng.

Tuy vậy, do cờ úp kế thừa cờ tướng nên giữ lại một số khá luật chơi khá cứng nhắc, gò bó và thiếu thực tế của loại cờ này. Đây chính là những điểm hạn chế cố hữu của cờ tướng và cờ úp, các luật đó là: cản mã, cản tượng, lộ mặt tướng và tướng không được ra khỏi cung. Nếu bỏ đi các luật này thì cờ úp sẽ giống như cờ Việt úp. Do đó, thay vì chơi cờ tướng và cờ tướng úp, ta hãy chơi cờ Việt và cờ Việt úp.