Về cách gọi tên các quốc gia

Không biết từ bao giờ tiếng Việt có sự lộn xộn trong cách gọi tên các quốc gia. Đó là sự thiếu nhất quán ở cách gọi theo phiên âm Hán Việt hay theo ngôn ngữ của một quốc gia nào đó (hiện nay phố biến là tiếng của người Anh (English). United Kingdom chúng ta gọi là Liên hiệp Anh, nhưng Turkmenistan chúng ta không gọi là “Thổ Khố Mạn Tư Thản”…

Hiện nay, về cách gọi tên các quốc gia, người Việt tồn tại song song hai cách gọi: 1. Gọi tên quốc gia theo tiếng của người Anh của Liên hiệp Anh và 2. Gọi tên quốc gia theo phiên âm Hán Việt. Theo tiếng của người Liên hiệp Anh đó là: England (Nước Anh bên trong Liên hiệp Anh), France, Germany, Italy, Belgium… Còn theo phiên âm Hán Việt: Anh, Pháp, Đức, Ý, Bỉ…

Tuy nhiên, Philippines là “Phi Luật Tân”, New Zealand là “Tân Tây Lan”, Ireland là “Ái Nhĩ Lan” thì chúng ta lại ít gọi. Có phải là người Việt ưa sự giản tiện, chỉ gọi những nước có phiên âm Hán Việt ngắn cho dễ nhớ? Không phải, vì ngắn như tên đất nước Turkey chúng ta lại gọi dài ra thành Thổ Nhĩ Kỳ, China lại gọi là Trung Quốc, Japan gọi là Nhật Bản…

Timor Leste là quốc gia mà truyền thông chính thống của Việt Nam bối rối trong cách gọi tên. Mới đầu người ta gọi tên quốc gia này là Đông Timor, vì từ “leste” trong tiếng Portuga là đông (phía đông, hướng đông), nhưng sau không hiểu sao người ta lại không gọi thế nữa, quay lại với tên theo English của họ là Timor Leste. Có phải là do người Timor Leste đề nghị?

***

Có những quốc gia tiếng Việt có đến nhiều tên gọi là các phiên âm Hán Việt như: United States có thể gọi là Mỹ hoặc Hoa Kỳ, Japan có thể gọi là Nhật Bản hoặc Phù Tang, South Korea có thể gọi là Hàn Quốc, Nam Hàn hoặc Nam Triều Tiên, India có thể gọi là Ấn Độ hoặc Thiên Trúc, China có thể gọi là Trung Quốc hoặc Trung Hoa… Ai thích gọi thế nào thì gọi, tùy vào ngữ cảnh và văn phong.

Vậy ta thấy, cách gọi tên các quốc gia trên thế giới của tiếng Việt rất lộn xộn, vừa không không nhất quán trong là phiên âm Hán Việt hay tiếng của người Anh, lại vừa đặt khá nhiều tên phiên âm Hán Việt cho rất nhiều nước. Sự lộn xộn này gây phiền toái cho người Việt và cả người nước ngoài liên quan đến Việt Nam. Khi trao đổi với người Việt, người ta không biết tên của nước mình trong tiếng Việt.

Chúng ta nên nhất quán gọi tên các quốc gia bằng tiếng của người Anh cho giản tiện. Ban đầu mọi người có thể lạ lẫm chưa quen, nhưng sau vài năm truyền thông chính thống sử dụng liên tục, rồi mọi người sẽ quen. Không có sự thay đổi theo chiều hướng tiến bộ nào mà ban đầu không gặp phải những trở ngại, những điều trắc trở… Nhưng khi thành công thì tất cả sẽ được hưởng trái ngọt.

Tại sao dài như tên một chức danh nhà nước ta là “Ủy viên Bộ chính trị, Bí thư Trung ương đảng, Trưởng Ban kinh tế trung ương” thì chúng ta có thể nhớ được, mà tên của các quốc gia phần lớn ngắn hơn mười ký tự mà lại không nhớ được? Tại sao chúng ta viết thư pháp và thay các câu đối ở đền chùa bằng chữ Quốc Ngữ, mà lại không bỏ được việc gọi tên các quốc gia bằng phiên âm Hán Việt?