Hướng tới những giá trị hoàn hảo

Xem lại các tài liệu của các vĩ nhân trong nhiều lĩnh vực trên thế giới để lại, ta thấy các tài liệu gần như bản nào cũng bị chỉnh sửa, gạch xóa – có thể nói hơi quá là – gần như giấy nháp. Vì sao các vĩ nhân lại viết ẩu như vậy? Không phải, sở dĩ có chuyện đó là vì họ muốn hướng tới những giá trị hoàn hảo.

1. Ngân hàng tư liệu
Các vĩ nhân phần lớn họ là thiên tài, đầu óc họ phức tạp, lộn xộn, suy nghĩ nhiều thứ, cải tiến nhiều thứ. Hoạt động của họ thể hiện qua những bản thảo. Những bản “giấy nháp” đó chứa đựng nhiều tư tưởng của họ. Cho nên mới có chuyện các tỷ phú bỏ ra rất nhiều tiền để mua lại các bản thảo đó, bởi trong đó ẩn chứa những điều vô giá. Bill Gates bỏ rất nhiều tiền để mua các di cảo của Leonardo da Vinci.

Thiên tài người ta suy nghĩ hàng ngày, đưa ra ý tưởng và quên đi hàng ngày, viết lách hàng ngày. Dù có ý thức lưu trữ, nhưng các bản thảo vì những lý do khác nhau có thể thất thoát hàng ngày. Đối với họ đó có thể là những ý tưởng lướt qua (nháp). Còn đối với hậu thế, đó có thể là ngân hàng tư liệu cần khám phá. Leonardo da Vinci nghĩ ra xe tăng và máy bay, vậy ông còn nghĩ ra những thứ gì khác?

2. Tri thức là tinh hoa của cuộc sống
Tri thức là những giá trị tinh hoa của cuộc sống. Mỗi một sáng tạo, phát minh, phát kiến là một giá trị tri thức. Cho nên tri thức có ở mọi nơi trong cuộc sống. Tuy nhiên, những giá trị tri thức có thể ghi lại được lại thường chỉ tập trung ở hai ngành lớn là khoa học tự nhiên và khoa học xã hội. Hai mảng này lại phân ra là các giá trị lý thuyết (trên sách vở) và các giá trị thực tế (ngoài thực tiễn cuộc sống).

Mỗi một bài thơ hay là một giá trị tri thức mảng lý thuyết của ngành khoa học xã hội. Một mái đình cong vút là một giá trị tri thức mảng thực tiễn của ngành khoa học xã hội. Một định lý toán học – ví dụ Định lý Bất toàn – là một giá trị tri thức mảng lý thuyết của ngành khoa học tự nhiên. Một phần mềm máy tính là một giá trị tri thức mảng thực tiễn của ngành khoa học tự nhiên.

Lần lượt như thế, chúng ta có thể phân loại được những giá trị của sự sáng tạo – những giá trị tri thức của mọi nền học thuật. Tri thức không chỉ là những giá trị sáng tạo về mặt lý thuyết được biểu đạt trên sách vở của những giáo sư, tiến sĩ hoạt động trong cách viện nghiên cứu, mà tri thức là toàn bộ những giá trị sáng tạo – ở cả lý thuyết và thực hành – ở khắp mọi nơi trong mọi mặt của cuộc sống.

3. Sáng tạo là quá trình liên tục
Trên hành trình hướng đến xã hội văn minh, nhân loại luôn muốn sáng tạo giá các giá trị tri thức hoàn hảo. Nhưng theo thời gian chúng ta thấy rằng, chúng ta luôn sáng tạo ra các giá trị sau hoàn hảo hơn các giá trị trước. Ví như: “Thuyết nhật tâm” thay thế “Thuyết địa tâm”, “Thuyết tương đối” thay thế “Thuyết vạn vật hấp dẫn”… Ôtô thay thế xe ngựa, iPhone 6 thay thế cho iPhone 5…

Mỗi một danh nhân có một hoàn cảnh sống khác nhau, với năng lực và trải nghiệm khác nhau, họ sáng tạo ra những giá trị học thuật khác nhau. Họ đều là thiên tài trong lĩnh vực của mình.  Như Platon trong tư tưởng, Caesar trong quân sự, Moza trong âm nhạc và Messi trong bóng đá. Bill Gates trong hệ điều hành, Steve Jobs trong thiết bị công nghệ… Chúng ta luôn hướng tới các giá trị tốt hơn.

Danh nhân nào khi xem lại các sản phẩm mình tạo ra cũng đều muốn chỉnh sửa. Vì các sản phẩm dù có hoàn hảo đến mấy cũng chỉ mang tính thời đại. Họ của ngày hôm nay đã khác hôm qua rồi. Nên họ luôn nhìn thấy được những điểm cần cải tiến ở sản phẩm của mình. Vậy nên cuộc sống còn rất nhiều việc phải làm, còn rất nhiều “giá trị” cần cải tiến để cuộc sống con người trở nên tốt hơn.

Thay lời kết
Sáng tạo là quá trình liên tục của cá nhân mỗi người và của tất cả mọi người. Hôm nay chúng ta làm mới mình hơn hôm qua, ngày mai chúng ta làm mới mình hơn hôm nay. Cùng một cuốn sách, nhưng mỗi lần đọc lại ta lại thấy một điều mới mẻ. Lev Tolstoy từng muốn vứt tiểu thuyết “Chiến tranh và hòa bình” của mình vào thùng rác, trước khi xuất bản. Bởi ông chưa thấy sự hoàn hảo. Sau được khuyên bảo và động viên ông mới đồng ý xuất bản. Các bản trẻ hãy hướng tới những giá trị hoàn hảo.