Xin đừng “vơ đũa cả nắm”

Thời gian qua có rất nhiều người nổi tiếng, người của công chúng trong các bài phỏng vấn, phát biểu, hay bài viết của mình phê phán tuổi trẻ Việt Nam. Rằng thanh niên Việt Nam lười đọc, ít chịu suy nghĩ, dành nhiều thời gian cho các hoạt động la cà quán sá để buôn những chuyện vô thưởng vô phạt.

Trào lưu viết nhật ký điện tử (blog) trên internet đã hồi sinh, sau thời gian dài trầm lắng do các mạng xã hội phát triển quá nóng. Không như trước kia, khi chỉ có các cô cậu học trò hay những nhà văn khó chen chân vào làng xuất bản mới viết blog. Ngày nay đã có nhiều người viết blog hơn, viết công phu và bài bản hơn.

Các bài viết đã cho thấy tác giả của chúng đã có sự tìm tòi nhiều về số liệu, trau chuốt về ngôn từ. Người viết cũng ở nhiều lứa tuổi, nên các blog cũng đa dạng hơn. Đã xuất hiện những blog chuyên đề, chuyên sâu về nhiều lĩnh vực trong cuộc sống như: lịch sử, văn hóa, kinh tế, giáo dục, thể thao… Xã hội xuất hiện một lớp người mới “người viết blog”.

Đây là điều đáng mừng, vì dù nhìn theo góc độ nào thì viết blog cũng là xuất bản tập thể. Trong một xã hội bị kiểm duyệt, thì hoạt động này làm cân bằng xã hội về mặt tâm lý. Những bài viết “cảm nhận” xuất hiện nhiều hơn trong biển các bài thuần tin nhanh, báo chí chính luận tuyên truyền và các tạp chí chuyên ngành khô khan.

***

Những phê phán xã hội Việt Nam của các vị nổi tiếng kia không hoàn toàn đúng. Thứ nhất, quốc gia nào trên thế giới người dân cũng có người nọ người kia. Dân thường bao giờ cũng nhiều hơn tầng lớp tinh hoa. Số người bàn những chuyện tào lao bao giờ cũng đông hơn số người bàn chuyện hàn lâm, học thuật. Đây là chuyện bình thường, là điều hết sức tự nhiên.

Thứ hai, những người ở trong nước nói vấn đề này thì không sao, vì họ đã có sự kiểm chứng thực tế, chứ những người ở nước ngoài bàn về vấn đề này tôi thấy không thuyết phục. Như là người chưa đi chiến tranh bàn về chiến tranh vậy. Với tất cả sự kính trọng, tôi biết những người về nước bàn điều này đều rất yêu quê hương, mong cho đất nước phát triển.

Nhưng làm ơn, xin các vị đừng “vơ đũa cả nắm”, tôi xin mượn một câu nói của người xưa để nhắc quý vị thế thôi, chứ không hề có ý phạm thượng. Đồng ý là đa số thanh niên Việt Nam lười đọc, chỉ la cà quán sá chém gió, nhậu nhẹt…, nhưng không phải tất cả thanh niên Việt Nam đều thế. Khi nói làm ơn hãy thêm từ “đa số” đằng trước.

***

Phát triển văn hóa đọc ở một quốc gia không phải là chuyện dễ. Đây không phải chuyện có thể làm trong một sớm một chiều. Tôi tin rằng đất nước phát triển nào cũng qua thời của Việt Nam hiện tại. Mặt khác, với đặc thù của mình, văn hóa đọc của Việt Nam càng khó phát triển được trong một nền văn học đọc chép, nền giáo dục tuyên truyền và một xã hội trọng đồng tiền.

Phê phán thì dễ, nhìn ra vấn đề thì dễ, nhưng khắc phục mới khó. Thay vì phê phán, quí vị hãy viết những bài thật hay cho giới trẻ. Khai thác những chủ đề gần gũi với cuộc sống của họ, rồi dùng sự nổi tiếng của mình quảng bá cho các bài viết, chắc chắn họ sẽ quan tâm tìm đọc. Đọc nhiều thì hình thành thói quen đọc. Rồi văn hóa đọc từ đó nâng cao là chuyện một sớm một chiều.

Có rất nhiều người trẻ chúng tôi bàn những chuyện sâu kín, xa xôi và chúng tôi không bàn chúng ngoài vỉa hè. Rất nhiều người trong số chúng tôi muốn làm những chuyện “long trời lở đất”, có mơ ước “rời non lấp biển” nhưng không lẽ tự dưng nói ra. Xin đừng vơ cả chúng tôi vào đó – những bề nổi của xã hội mục nát kia.

Cùng là người Việt Nam chắc quý vị hiểu, nếu dân tộc chúng ta tầm thường, thì đã không sinh ra được những bậc anh hùng lỗi lạc, chí ít là không sinh ra được quý vị. Nếu dân tộc ta tầm thường thì dân tộc ta đã bị thôn tính từ lâu rồi, không còn chúng ta bây giờ để bàn chuyện ở đây.