Craig McNamara và Việt Nam

Xem hai tập phim tài liệu: “Cuộc đọ sức của ý chí” trên kênh VTV1, Đài truyền hình Việt Nam tôi đã rất xúc động. Rất khó khăn cho những con người ở cả hai bên với rất nhiều câu hỏi tại sao. Craig McNamara và rất nhiều người Mỹ đã xin lỗi một cách rất chân thành. Chúng ta cần nhìn nước Mỹ qua nhiều lăng kính.

Theo dõi hai tập phim theo diễn tiến của thời gian ta sẽ thấy, diễn biến nội tâm của hai bố con nhà McNamara rất phức tạp trong những năm người Mỹ tham chiến ở Việt Nam, đặc biệt là ống bố Robert McNamara, thời đó là bộ trưởng quốc phòng kiêm cố vấn an ninh phủ tổng thống, kiến trúc sư trưởng của cuộc chiến.

Robert dường như có một trải nghiệm cá nhân nào đó rất cay đắng hoặc đặc biệt khốc liệt, mà ông có ác cảm rất cao đối với chủ nghĩa cộng sản. Vào những năm của cuộc chiến ở Việt Nam, dù người Mỹ chịu rất nhiều tổn thất ngoài dự kiến nhưng ông nhất định không muốn thay đổi lập trường mà muốn đánh cho đến cùng.

Để rồi sau khi thấy mọi cố gắng đều bất lực, khi thấy mình đã đẩy mọi thứ đi xa quá, có vẻ ông nhận ra rằng thực tại xã hội có nhiều điều phức tạp hơn cuộc chiến vốn chỉ có quyết tâm và lì lợm là giành được chiến thắng. Ông là người gây ra sự chia rẽ nhân tâm trong lòng nước Mỹ lớn nhất kể từ thời nội chiến (1861 – 1865).

Cuộc nội chiến lương tri trong lòng nước Mỹ những năm tham chiến ở Việt Nam gây đã chia rẽ nhân tâm con người. Điều này còn nguy hiểm với nước Mỹ hơn cả những mối đe đọa từ bên ngoài thời Chiến tranh lạnh. Một bộ phận thanh niên mất đi nhân tính và nhiều người tin rằng đó sẽ là thảm họa mang tính thời đại.

Những người lính Mỹ khi đối diện với sự chéo ngoe và khốc liệt của chiến trường đã mất niềm tin. Họ không chiến đấu với một lực lượng quân đội chính quy, mà đến đây phần lớn là để đi đàn áp dân thường, những người phụ nữ, người già và trẻ nhỏ tay không tấc sắt. Nhân sinh quan và giá trị quan của họ bị đả kích nghiêm trọng.