So sánh cờ vua và cờ tướng

So sánh cờ vua và cờ tướng là một ý tưởng thú vị, ở những nước chơi cả cờ vua và cờ tướng như Trung Quốc, Việt Nam, Đài Loan, Triều Tiên, Singapore, Malaysia… Để so sánh cờ vua và cờ tướng cần một cuộc nghiên cứu công phu của các chuyên gia và được sự hỗ trợ đắc lực từ máy móc.

Cá nhân tôi là một người nghiên cứu và sáng tạo cờ có những đánh giá như sau. Trước hết là làm rõ từ ngữ. Khái niệm “biến” trong cờ là những hình cờ có thể được tạo ra từ hình cờ trước đó. So sánh thì tất nhiên tiêu chí quan trọng nhất là độ khó. Cờ nhiều biến là cờ khó, vì phải tính toán nhiều.

Có 3 yếu tố ảnh hưởng đến biến của cờ là bàn cờ, số quân chủ lực và nước đi của chúng (do luật chơi quy định). Bàn cờ tướng có 9×10 =90 vị trí đặt và đi (tương đương với ô). Bàn cờ vua có 8×8 =64 ô (vị trí đặt và đi quân). Vậy bàn cờ tướng rộng hơn bàn cờ vua. Về lý thuyết thì bàn cờ càng rộng thì cờ càng nhiều biến.

Về quân chủ lực, cờ tướng mỗi bên có (2 xe, 2 pháo, 2 mã) 6 quân, tổng hai bên là 12 quân. Cờ vua có (1 hậu, 2 xe, 2 tượng, 2 mã) 7 quân, tổng hai bên là 14 quân. Số quân chủ lực cờ vua đông hơn cờ tướng. Về lý thuyết thì cờ có quân chủ lực đông hơn sẽ nhiều biến hơn, vì nước đi của chúng rộng hơn.

Tuy nhiên, độ rộng nước đi trong một lần đi của quân chủ lực mới quyết định số biến của cờ. Ví dụ: quân hậu cờ vua có nước đi rất rộng, nó được đi cả dọc, ngang và chéo vô biên nên sức mạnh có được từ sự cộng hưởng của cả 3 hướng đi này là rất khủng khiếp. Từ lâu cờ vua vẫn được ví là cờ của quân hậu.

Có những loại cờ mà tất cả các quân có nước đi giống nhau, trong một lần đi chỉ được đi một ô sang ô bên cạnh. Kể cả được đi sang cả 8 hướng thì tôi cũng coi tất cả chúng như những quân tốt. Vậy thì bàn cờ có rộng thênh thang cũng không có ý nghĩa gì. Những loại cờ như vậy biến hóa rất chậm. Dài lê thê, buồn ngủ.

Về lý thuyết, trong một hình cờ, số biến là tổng tất cả các nước đi của tất cả các quân cờ. Các quân cùng bên có thể cản đường đi (phát triển) của nhau. Vậy, dựa vào các phân tính trên, sử dụng trức giác, người viết nhận định sơ bộ rằng: chơi cờ vua khó hơn cờ tướng.