So sánh giữa cờ và vật lý

Những người yêu cờ tướng, biết chơi cả cờ úp, lại yêu ngành vật lý sẽ hiểu sự liên tưởng của tôi trong bài viết này. Có lẽ không có nhiều người. Cờ tướng như vật lý cổ điển, còn cờ úp như vật lý lượng tử.

Thiên tài vật lý Einstein từng rất dị ứng với sự ngẫu nhiên của vật lý lượng tử qua câu nói: “Chúa không chơi trò xúc xắc”. Ý nói con người qua các quy luật của thế giới tự nhiên có thể hiểu được vũ trụ.

Vật lý lượng tử có một điều rất hay là, tuy không biết chính xác được vị trí và vận tốc của một hạt cơ bản nào đó, nhưng lại tính toán chính xác được xác xuất có mặt của nó là bao nhiêu phần trăm (%).

Điều này trong vật lý cổ điển là điều rất khó chấp nhận. Thế giới tự nhiên vận động theo quy luật, khi chộp được một điểm dừng của vụ trụ, qua các công cụ và quy luật đó ta có thể tính toán được mọi điểm.

Ở cờ tướng, các ván đấu về cơ bản sẽ tuân theo nguyên tắc: kỳ thủ có năng lực tính toán tốt hơn, nghiên cứu cờ sâu hơn sẽ giành chiến thắng trước người có lực cờ thấp hơn, nghiên cứu cờ ít hơn.

Tuy nhiên, ở cờ úp không phải lúc nào cũng vậy. Kỳ thủ yếu hơn nếu mở quân may mắn có thể giành chiến thắng ở một ván bất kỳ. Nhưng nếu đánh nhiều (hơn 10) ván thì người có lực cờ cao sẽ thắng.

Tức là trong cờ úp, ta biết được lực cờ của hai kỳ thủ, nhưng không tiên đoán được ở một ván cờ nào đó kỳ thủ nào sẽ giành chiến thắng. Tuy nhiên, nếu đánh nhiều (hơn 10) ván, kỳ thủ mạnh sẽ thắng.

Như vậy thì cờ tướng giống như vật lý cổ điển, tức không chấp nhận sự may rủi, người giỏi hơn phải thắng. Còn cờ úp giống như vật lý lượng tử, tức chấp nhận sự may rủi với tỉ lệ tiên đoán được.