Xe cờ tướng có được 10 điểm sức mạnh?

Chúng ta đều biết, ở cờ tướng các cụ nhà ta xưa có câu: “Xe mười, pháo bảy, mã ba” để quy sức mạnh của ba quân chủ lực xe, pháo, mã ra số một cách tương đối. Tất nhiên, việc quy ước này chỉ thuần túy mang tính lý thuyết, chứ thực chiến bị chi phối bởi nhiều yếu tố.

Ở cờ vua, quy sức mạnh các quân ra số thì hậu là 9 điểm, xe là 5 điểm, mã và tượng bằng nhau là 3 điểm. Cờ vua có 4 loại quân chủ lực, cờ tướng có 3 loại quân chủ lực. Người viết muốn gợi một chủ đề bàn luận là: xe cờ tướng có thực sự được 10 điểm sức mạnh?

1. Dẫn nhập
Tất nhiên, bài viết này chỉ dành cho những người chơi được cả cờ vua và cờ tướng. Không phải ở mức biết chơi, mà lực cờ cũng phải ở tầm khá để phân tích (giải) tương đối nhanh được các hình cờ và hiểu sức mạnh của các loại quân chủ lực của hai loại cờ này.

Bài viết này không so sánh sức mạnh quân xe của cờ tướng với quân hậu của cờ vua, mà so sánh một cách tương đối sức mạnh của quân xe với các quân khác của cờ tướng và sức mạnh của quân hậu với các quân khác của cờ vua để chúng ta cùng suy ngẫm.

Trong một bài viết khác đã đăng trước đây, người viết có phân tích và đề xuất quy lại sức mạnh của ba quân chủ lực cờ tướng là: “Xe mười, pháo năm, mã bốn”. Nhưng bài viết này, người viết lại tiếp tục đề xuất thay đổi thành: “Xe tám, pháo bốn, mã ba”.

2. Luận giải
Chúng ta đều biết, xe cờ vua và cờ tướng có nước đi như nhau, nhưng xe cờ vua yếu hơn là vì các quân chủ lực khác của cờ vua mạnh hơn các quân chủ lực khác của cờ tướng. Vua cờ vua cũng có nước đi rất rộng, đào thoát tốt và nhiều trường hợp đe dọa lại xe.

Thế nhưng sức mạnh của hai quân xe cờ vua cộng lại mới mạnh hơn sức mạnh của quân hậu được một điểm. Sở dĩ quân xe cờ tướng mạnh là vì cờ tướng không có quân tấn công chéo. Có hai quân đi chéo là tượng và sĩ thì đều yếu và chỉ là quân phòng thủ.

Quân hậu cờ vua với việc được đi cả dọc, ngang và chéo vô biên nên sức mạnh mà nó có được từ sự cộng hưởng của ba hướng đi đó là rất lớn, thậm chí là rất khủng khiếp. Đặc biệt là ở giai đoạn tàn cuộc, khi bàn cờ thoáng hơn do hai bên đã đổi nhiều quân.

Hậu cờ vua mỗi bên chỉ có một quân, xe cờ tướng mỗi bên có hai quân, nên có thể ví quân hậu cờ vua như con hổ, còn hai quân xe cờ tướng như hai con sư tử. Hổ sống một mình trong rừng, sư tử sống bầy đàn trên sa mạc. Quân hậu cờ vua nên gọi tên là quân tể tướng hoặc quân sư.

Tuy bá đạo trong cờ vua như vậy, nhưng khi quy sức mạnh ra số thì hậu cũng chỉ được 9 điểm. Còn tương quan sức mạnh của quân xe cờ tướng so với pháo và mã là có vượt trội nhưng không ở mức quá cách biệt – như hậu so với các quân chủ lực khác trong cờ vua – nhưng lại được 10 điểm.

Thay lời kết
Bài viết này chỉ là một gợi đề, đưa ra vấn đề để mọi người cùng suy nghĩ và bàn luận, chứ không phải là một tuyên bố hay kết luận. Mọi người có thể đồng tình hay phản đối gợi đề này, nhưng khi trao đổi hãy lịch sự và có những luận điểm sắc sảo, lập luận chặt chẽ, có chứng cứ thuyết phục.