Người bản lĩnh

Có nhiều tiêu chí khác nhau để nhận dạng một người là có bản lĩnh, nhưng người viết đề xuất tiêu chí đầu tiên là người đó rất khó bị “thao túng tâm lý”. Bởi vì tâm lý của họ rất chắc chắn. Tâm lý thuộc phạm trù con tim, tâm trí thuộc phạm trù khối óc. Một con tim được dẫn dắt bởi một khối óc thông thái thì rất khó bị thao túng.

Trí thức chưa chắc đã bản lĩnh
Theo tiêu chí bên trên thì một trí thức chưa chắc đã là một người bản lĩnh. Trí thức nếu trong nền giáo dục nhồi sọ, anh chỉ được học những điều nhà cầm quyền muốn và phương pháp nhà cầm quyền chọn, thì rất khó trở thành một người bản lĩnh, nếu anh không có thêm năng lực tự học và nhận được thông tin từ những nguồn khách quan.

Trí thức trong nền giáo dục văn minh, do phương pháp giảng dạy mà tự nhiên họ có bản lĩnh. Bởi họ được đào tạo phương pháp tư duy và truyền tải thông tin đa chiều. Khi người ta nhìn sự việc dưới góc nhìn đa chiều thì trí tuệ người ta đa diện. Khi trí tuệ đa diện thì người ta không cho phép một góc nhìn nào đó vượt trội lên để thao túng mình.

Nền giáo dục thể hiện bản chất chế độ
Nền giáo dục tiên tiến sẽ trang bị cho người học những quy luật khách quan của hai mảng khoa học tự nhiên và khoa học xã hội. Thế giới tự nhiên là thực tại khách quan tồn tại ngoài ý thức chủ quan của con người. Nếu một người học nắm được các quy luật của thế giới tự nhiên vốn đa dạng, thì tự nhiên đầu óc của người đó sẽ sinh động và phong phú.

Những quy luật của các ngành thuộc mảng khoa học xã hội như: luật nhân quả, sự thịnh suy của các triều đại, ỷ mạnh hiếp yếu hay tham vọng vô độ của con người về quyền lực, danh vọng, của cải và việc thỏa mãn những nhu cầu bản năng. Lâu nay nhiều người ở Việt Nam vẫn bị lừa bởi những thủ đoạn rất đơn giản, vì họ không được học hành bài bản.

Thoát ly để có điều kiện so sánh
Một người nếu không được học hành bài bản nhưng lại có bản lĩnh để không dễ bị thao túng, thì người đó phải được đi  rất nhiều nơi trên thế giới, rồi nhìn thấy nhiều điều, cả hạnh phúc lẫn đau khổ của người dân ở đất nước khác. Khi đó họ có điều kiện so sánh, chiêm nghiệm, đào sâu suy nghĩ từ đó mà có được “con mắt” đa chiều.

Một người đầu óc hạn hẹp do không học rộng, không đi nhiều để nhìn thấy nhiều điều, rồi trở nên bảo thủ, cực đoan, độc tôn chân lý, luôn cho mình là đúng không phải là một người bản lĩnh. Bởi người bản lĩnh là người học rộng hiểu nhiều, lại luôn nghi ngờ rằng mình có thể sai, rồi dùng những lý lẽ và bằng chứng khách quan để chứng minh mình đúng, thì đó mới là người bản lĩnh.

Phương pháp tư duy và luận giải
Người bản lĩnh khi đứng trước một việc thì người ta cân nhắc không chỉ bằng con tim, mà bằng cả khối óc. Bởi số đông chưa chắc đã là chân lý và pháp luật chưa chắc đã là công lý. Khi phải lựa chọn, người bản lĩnh sẽ ưu tiên vì mình trước. Nhưng khi vì mình mà làm hại đến số đông, thì họ sẽ cân nhắc tiếp. Sự lựa chọn quyết định bản chất của mỗi người.

Vậy thì duy nhất chỉ có cách học, cả trong trường và ngoài đời, cả lý thuyết và thực hành thì mới trở thành được người bản lĩnh. Trở nên bản lĩnh không phải để oai, để đứng trên người khác, hay để mưu cầu lợi ích gì đó, mà tu tập bản lĩnh hơn đầu tiên là để tự vệ, để mình không dễ bị “thao túng tâm lý”, từ đó trở thành con mồi của cá nhân hay tổ chức nào đó.

Thay lời kết
Cải cách để chấn hưng giáo dục là cách duy nhất để làm cho đất nước có nhiều công dân bản lĩnh. Đất nước nào càng có nhiều công dân bản lĩnh, đất nước ấy càng mạnh. Bởi khi những người bản lĩnh trong nước va đập, cọ sát với nhau thì họ càng bản lĩnh và tài năng hơn. Phương pháp giáo dục của một nhà nước thể hiện bản chất của chế độ nhà nước ấy.