Penalty ở World Cup 2022

Khi dừng hình và chụp ảnh vào chính xác thời điểm cầu thủ sút luân lưu đặt trụ và đang vung chân, khoảng tích tắc trước khi bóng bay đi – đây là thời điểm tuyệt vời để đánh giá và so sánh tư thế dậm chân khởi đầu cho một pha bay người của Alisson Becker, Hugo Lloris và Emiliano Martinez, Livakovic.

Alisson Becker và Hugo Lloris thường đổ người khá muộn, trong thời điểm dừng hình gần như họ vẫn còn chưa dậm chân để bay người mà mới chỉ bắt đầu hạ thấp trọng tâm. Khó có thể nói kĩ năng căn nhịp của hai thủ môn hàng đầu này dở được bởi trong toàn bộ các tình huống sút luân lưu họ đều đổ người chậm – chắc chắn đó phải là chủ đích.

Có lẽ thứ mà Alisson và Lloris muốn tập trung vào đó là sự quan sát. Việc quan sát cách đặt trụ của đối phương có thể giúp họ dự đoán ý đồ của đối thủ.

Ví dụ như trường hợp chạy đà khá chậm và có nhịp dừng như tình huống sút của Messi, thậm chí Lloris đã đứng lại đến cùng, hơi nhích người sang bên trái tạo động tác giả để nhử đối thủ. Anh đã thành công với ý đồ đó và khiến Messi sút về hướng ngược lại, tuy nhiên việc cản phá vẫn thất bại vì đơn giản là Lloris không đủ nhanh.

Không đủ nhanh cũng là lý do khiến Lloris cản phá thất bại cú sút của Paredes. Tiền vệ của Argentina luôn ưa thích việc tung ra một cú sút với lực mạnh và quỹ đạo khó thay vì sử dụng những kĩ thuật đặt trụ đánh lừa đối phương. Điều này khiến tư duy xuất phát muộn để quan sát tốt hơn của Lloris chỉ tạo ra được một pha cản phá suýt soát chứ không thành công.

Đối đầu với các đối thủ có kinh nghiệm, cách bắt penalty này cũng không cho thấy hiệu quả. Ví dụ như Alisson đều đoán sai hướng trước các pha xoay lòng trong những tích tắc cuối cùng của Vlasic, Majer, Modric.

Ngược lại với Alisson và Lloris, phong cách cản phá penalty của Emiliano Martinez và Livakovic chủ động hơn một chút. Trong mọi thời điểm khi đối thủ đặt trụ và đang vung chân, Martinez và Livakovic luôn đã hoàn thiện tư thế dậm chân và sẵn sàng cho pha bay người, như một chiếc lò xo được ép chặt và chuẩn bị được bung ra.

Thay vì quan sát, hai thủ môn này thường tự tạo cho mình một kịch bản trong đầu về cách xử lý của đối thủ và hành động dựa vào đó. Bằng cách này, họ hoặc là sẽ đoán nhầm hướng, hoặc là nhanh hơn đối thủ một chút.

Thực ra, khi đối đầu với Argentina thì Hugo Lloris đoán đúng hướng 2/4 cú sút ngang bằng tỷ lệ với Martinez đối đầu trước Hà Lan và Livakovic đối đầu trước Brazil. Vấn đề là Martinez và Livakovic luôn đủ nhanh để có thể cản phá thành công còn Lloris thì chậm hơn 1 nhịp và không cản phá được bất cứ cú sút nào.

Không chỉ là vấn đề về nhịp độ, động tác của Martinez và Livakovic cũng có một chi tiết rất đáng chú ý đó là cả hai đều mở rộng chân trụ và bước lên trước một bước tạo thế dậm nhảy trong khi Alisson và Lloris thì không có hoặc có nhưng không rõ ràng. Việc xuất phát muộn hơn có lẽ đã khiến họ phải tinh gọn động tác cho kịp thời gian và nó không tạo ra được hiệu quả.

Cùng cần nói thêm rằng, bản thân phương án xử lý của Martinez và Livakovic cũng chỉ gần giống nhau, chứ không hoàn toàn giống. Thủ môn của tuyển Argentina cho thấy sự chủ động được thể hiện rõ ràng hơn và nó có thể đã ảnh hưởng phần nào đến chất lượng sút của đối thủ.

Không chân phương đứng im rồi đổ người như Livakovic, Martinez thường có khá nhiều động tác giả để nhử đối thủ khi họ đang thực hiện bước chạy đà. Ví dụ như trước Mbappé, Martinez đã bước một bước sang trái rồi mới dậm chân để bay sang phải, điều tương tự cũng xảy ra với Kingsley Coman, Tchouameni và cả Kolo Muani – có thể chính vì vậy mà 3/4 tình huống các cầu thủ Pháp đều chọn sút về bên trái (bên phải theo góc nhìn Martinez) và bị bắt bài. Ngay cả Kolo Muani cũng không dám sút theo hướng mà Martinez nhử và cũng rút kinh nghiệm từ các đồng đội trước anh sút vào giữa.

Đối với các loạt sút luân lưu, nhà cái thường đặt tỷ lệ Tài/Xỉu là khoảng 7.0 (tức là trên 7 pha sút luân lưu thành công là Tài, ít hơn là Xỉu). Toàn bộ các loạt sút luân lưu ở World Cup 2022 đều trả về kết quả Xỉu – điều này đã cho thấy thay đổi rất sâu sắc ở khía cạnh này trong bóng đá. Có thể đây là hệ quả của công nghệ thống kê và kĩ năng của thủ môn ngày một phát triển hơn.

Giáo sư (NTC)