Nhà bác học là gì?

Nhà bác học là người học rộng để biết nhiều thứ trên đời. Tri thức nhân loại rất rộng, không ai có thể học hết được. Tùy vào điều kiện về năng lực bản thân và khả năng kinh tế mà một người có thể học được bao nhiêu. Năng lực là những điều kiện về cơ địa của mỗi người, như người có ngũ quan bình thường thì học dễ hơn người khuyết tật. Rồi các năng lực về cơ địa khác như trí tưởng tượng, khả năng ghi nhớ, trí thông minh. Điều kiện kinh tế thì cuộc sống gia đình và bản thân cũng phải không quá khó khăn thì mới có điều kiện về thời gian và tâm trí để tập trung vào học tập.

Trong cụm từ “nhà bác học” thì từ “bác” nghĩa là rộng, “nhà” hiểu là được xây lên, cất lên một cách bài bản. Cho nên, nhà bác học là người học rộng một cách bài bản. Học bài bản thì mới làm chủ được kiến thức. Làm chủ thì mới vận dụng được kiến thức để làm những việc hữu ích cho đời. Không phải cứ đọc nhiều, nhớ nhiều, nghiên khảo nhiều, sưu tầm kiến thức nhiều là sẽ trở thành nhà bác học. Nhiều kiến thức mà không làm chủ được, không vận dụng được để làm ra những việc có ích cho xã hội thì cũng chỉ phường là hủ nho, mọt sách mà thôi.

Tri thức nhân loại cổ kim đông tây rất rộng. Nhà bác học khi còn nhỏ cũng là những đứa trẻ, cần đến trường học văn hóa. Kiến thức ở trường là sự nghiên cứu, tổng hợp và biên soạn một cách bài bản của những giáo sư đầu ngành, những người thày giỏi nhất trong lĩnh vực của mình. Tri thức nhân loại có tính kế thừa, người đi sau lĩnh hội rồi phát triển những tri thức của người đi trước. Kiến thức trong nhà trường được chia thành hai mảng chính là khoa học tự nhiên (KHTN) và khoa học xã hội (KHXH). Sau đó, trong quá trình sống và làm việc, vừa tự học vừa được đào tạo, một người cần học tập và nghiên cứu thêm rất nhiều thì mới trở thành một “nhà bác học”.

1. Kiến thức lịch sử gắn với địa lý
Tập kiến thức của một nhà bác học người viết sơ bộ liệt kê ra trong mục này. Đầu tiên nhà bác học phải là thông sử, tức am tường lịch sử các đế chế lớn, các triều đại lớn, các cuộc chiến lớn và các danh nhân chính trị trong lịch sử cổ kim đông tây. Hiểu về văn hóa, với các dòng văn hóa lớn gắn với các dòng sông, sự nghiệp của các chính trị gia và vị tướng lừng danh. Và hiểu về các tôn giáo như Ấn Độ giáo, Phật giáo, đạo Islam, Cơ Đốc giáo…

Lịch sử châu Âu với: “Thần thoại Hy Lạp”, triều đại La Mã, Alexandros đại đế, các cuộc “Thập tự chinh”, “Đêm dài tôn giáo”, Caesar, Octavius, tù trưởng Arminius ở German, người Viking… Lai Âu-Á với đế chế Sa Hoàng, Ottoman… Tên gọi và sự phân nhánh của Kitô giáo (Cơ Đốc) là: Công giáo Rome, chính thống giáo phương Đông, Kháng Cách (Tin lành) của Martin Luther.., của Phật giáo là Tiểu thừa, Đại thừa, Kim cương thừa…, của đạo Islam là Sunni, Shia…

Lịch sử châu Á với nền văn hóa Trung Hoa gắn với hai con sông Trường Giang (Dương Tử), Hoàng Hà với Đông Chu Liệt Quốc (Bách Gia Chư Tử), Tứ Đại Danh Tác, Nhạc Phi Diễn Nghĩa, Liêu Trai Chí Dị… Khương Tử Nha, Tần Thủy Hoàng, Lý Uyên, Triệu Khuông Dận, Nguyên Lãng, Chu Nguyên Chương, ba hoàng đế nhà Thanh là Khang Hi, Ung Chính, Càn Long.

Nền văn hóa Ấn Độ gắn với hai con sông Hằng, Ấn với phật Thích-ca Mâu-ni (Tất đạt đa Cồ Đàm), các cuộc di cư của đạo phật và đạo Islam về phía đông và phía nam… Mông cổ với đế chế của Thành Cát Tư Hãn, xứ sở hoa anh đào Nhật Bản, người Cao Ly ở bán đảo Triều Tiên… Các bộ tộc ở Tây Á (Trung-Cận Đông) như Lưỡng Hà, Babylon, Assyria, Pheonicia, Palestine…

Lịch sử châu Mỹ với Nam Mỹ là hai đế chế Maya và Inca. Cận đại là cuộc di cư từ châu Âu sang bắc Mỹ… Châu Đại Dương với các cuộc di cư đến Australia và New Zealand… Châu Phi với nền văn minh Ai Cập bên bờ sông Nin và các đế chế khác ít được biến đến như: Punt, Yam, Aksum, Ghana (Wagadu), Benin…

2. Các học thuyết và hệ tư tưởng
Kiến thức lịch sử cổ đại với Thời đại sắn bắn hái lượm (Nữ quyền), chế độ Chiếm hữu nô lệ, chế độ Phong kiến tập quyền… Cận đại với hai cuộc cách mạng khoa học kĩ thuật ở châu Âu, duy tân ở Nhật Bản, nội chiến của Hoa Kỳ… Các học thuyết lừng danh như Thuyết tiến hóa của Darwin, Quốc phú luận của Adam Smith, “Tư bản luận” hay Tuyên ngôn chủ nghĩa cộng sản của Karl Marx, Thuyết “Sức mạnh hải quân” của Alfred Mahan…

Hiện đại với hai cuộc chiến tranh thế giới thế chiến I và thế chiến II, chiến tranh lạnh phân cực và định hình cục diện quốc tế, chiến tranh ở Triều Tiên, Việt Nam và vị lãnh tụ của các phong trào cách mạng như Lenin, Hitler, Stalin, Mao, Churchill, Hồ, Kim, Park, Phidel, Nelson… Liên Xô tan rã , bức tường Berlin sụp đổ, bản chất của hai đảng Dân chủ và Cộng hòa của Mỹ…

Các lý thuyết, học thuyết mới như: Phân tâm học của Sigmund Freud, Thuyết tương đối của Einstein, định lý bất toàn của Gödel, nguyên lý bất định của Heisenberg… Các trào lưu, xu thế mới như: Chủ nghĩa hiện sinh, Cấu trúc luận, Giải cấu trúc, Lý thuyết phê bình, Hậu thực dân, Hậu hiện đại, Nữ quyền luận…

Rồi thì chính trị gắn liền với kinh tế như bản chất của hai chiến tranh thế giới gần đây là để phân chia lại tài nguyên và thuộc địa. Khi ấy thế giới có các phe như cộng hòa, cộng sản, phát xít… Hay hiện tại thì các luồng tư bản (tư bản vốn và tư liệu sản xuất) đổ vào đâu, với mục đích gì? Chính trị khoa học để phát triển kinh tế và đất nước. Kinh tế phát triển để nâng cao đời sống người dân. Mục tiêu cuối cùng của việc học, của tri thức, của trí tuệ là để cho mình và mọi người được hạnh phúc.

Thay lời kết
Các hệ tư tưởng có phải là nguyên nhân của các cuộc chiến sắp tới? Hay vẫn là những nguyên nhân cũ là đất đai và của cải nhưng giờ được gọi với những cái tên mới đầy mỹ miều là địa chính trị và địa kinh tế. Vậy để hiểu được chuyện chính trị quốc tế người ta còn phải có kiến thức cơ bản về kinh tế và địa lý quốc tế. Không có kiến thức về địa lý, không bàn được chuyện chính trị. Không có kiến thức về văn học, không bàn được chuyện văn hóa.

Tóm lại, tri thức nhân loại được phân ra các mảng chính dưới đây và nhà bác học cần bổ túc cho mình ở tất cả các mảng đó để có được sự toàn diện: khoa học, chính trị, kinh tế, văn hóa và tôn giáo. Giáo dục và thể thao nằm trong văn hóa. Y lý và chăm sóc sức khỏe nằm trong khoa học. Những ai am tường vốn kiến thức “cơ bản mà khổng lồ” ấy, vận dụng chúng rồi làm ra những việc có giá trị to lớn thì mới được nhân dân yêu mến mà tôn vinh là nhà bác học.