Quy sức mạnh các quân cờ ra số

Lâu nay cờ vua vẫn có chuyện quy sức mạnh của các quân cờ ra số, để so sánh sức mạnh giữa chúng một cách tương đối. Nhưng cờ tướng lại chưa có điều này. Nhiều người thực chiến cho rằng, việc quy sức mạnh trên chỉ mang tính lý thuyết, bởi khi chơi còn phụ thuộc vào người cầm quân và các hình cờ cụ thể.

1. Chỉ mang tính lí thuyết
Thực ra, việc quy sức mạnh các quân cờ ra số chỉ mang tính lý thuyết, là kiến thức “sách giáo khoa” để dạy những người mới chơi, chứ không có nhiều tác dụng khi thực chiến. Chỉ số sức mạnh của các quân cờ được suy ra từ số lượng các ô cờ mà chúng kiểm soát và tính chất của các ô đó. Số ô cờ có thể kiểm soát do luật chơi quy định, tính chất của các ô cờ là do bàn cờ.

2. Chỉ trong điều kiện lý tưởng
Việc quy ước sức mạnh các quân cờ ra số sẽ lấy trường hợp lúc chúng mạnh nhất, trong điều kiện lý tưởng. Đó là khi chỉ có một mình mỗi quân cờ quân trên bàn cờ. Còn trong những hình cờ cụ thể, có những trường hợp một quân cờ bị chặn hết nước đi nên sức mạnh của nó xuống bằng không. Khi đó nó không đóng góp được gì về sức mạnh cho lực lượng của bên mình.

3. Sức mạnh của các quân đang tham chiến
Sức mạnh của các bên trong mỗi hình cờ được tính bằng tổng sức mạnh của các quân đang tham chiến. Còn các quân cờ chưa phát triển được và các quân bị chặn hết nước đi thì được coi là vô dụng. Các quân có nước đi rộng nhưng lại ở xa, không tham gia vào điểm nóng xung đột quyết định cục diện ván đấu, thì sức mạnh cũng chỉ là không. Nước xa không cứu được lửa gần.

4. Quy sức mạnh quân cờ ở các loại cờ
Dưới đây người viết sẽ giới thiệu việc quy sức mạnh các quân cờ ra số của các loại cờ. Cờ vua và cờ tướng thì lấy số liệu từ những người chơi cờ lâu năm đáng tin cậy. Còn cờ úp và cờ Việt là do người viết sử dụng kinh nghiệm của mình để thực hiện việc quy sức mạnh các quân cờ ra số. Do đó, người đọc chỉ nên sử dụng những con số đó để tham khảo, chưa vội coi đó là đúng đắn hay chân lý.

• Quy sức mạnh các quân cờ vua
  Trong cờ vua, quân hậu mạnh nhất có sức mạnh 9 điểm, quân xe 5 điểm, mã và tượng bằng nhau 3 điểm và tốt yếu nhất 1 điểm. Như vậy, ta thấy hậu cờ vua có sức mạnh khủng khiếp, gần bằng hai xe cộng lại. Nhiều khi một mình quân hậu có thể quyết định được cục diện ván cờ. Đa số trường hợp mất hậu sẽ là một thảm họa.

• Quy sức mạnh các quân cờ tướng 
  Ở cờ tướng, theo quan điểm của người viết: tốt có sức mạnh bằng 1 điểm, tốt qua hà được 1,5 điểm. Sĩ và tượng là hai quân phòng thủ chuyên biệt có sức mạnh bằng nhau bằng 1 điểm, mã 3 điểm, pháo 4 điểm. Pháo mạnh ở trung cuộc vì khả năng khóa quân đối phương, mã mạnh ở tàn cuộc khi bàn cờ thoáng. Xe mạnh nhất 8 điểm.
• Quy sức mạnh các quân cờ úp
  Ở cờ úp, theo người viết, quân tốt được 1 điểm, tốt qua hà được 1,5 điểm. Tượng 2 điểm, sĩ 3 điểm, mã 4 điểm, pháo 5 điểm, về cờ tàn pháo hạ xuống còn 4 điểm, mã lại tăng lên 5 điểm. Xe mạnh nhất 7 điểm. Xe cờ úp về cơ bản mạnh như xe cờ tướng, nhưng do hai quân sĩ và tượng cờ úp mạnh lên, nên sức mạnh của xe giảm xuống còn 7 điểm.
• Quy sức mạnh các quân cờ Việt
  Ở cờ Việt, quân tốt yếu nhất có sức mạnh 1 điểm, tốt qua hà 1,5 điểm, tướng 2 điểm (cờ vua cần quy sức mạnh của quân vua ra số, bởi vua vẫn tham gia tấn công và phòng thủ), quân pháo 3 điểm, mã 4 điểm, tượng 5 điểm, sĩ 6 điểm và mạnh nhất là quân xe 7 điểm. Ta thấy, sức mạnh của các quân cờ Việt là một dải liên tục từ 1 đến 7 rất dễ nhớ.

Thay lời kết
Quy sức mạnh quân cờ ra số là một việc cần thiết cho các hoạt động nghiên cứu, giảng dạy, bình luận và sáng tạo cờ. Với những người chơi cờ thực chiến việc quy sức mạnh không có nhiều ý nghĩa, bởi có những hình cờ quân mạnh nhất nhưng hoàn toàn vô dụng. Ngược lại, có những hình cờ quân yếu nhất lại lập được công to.