Toán học ở đâu trong cuộc sống?

Có một hội chứng – mà tôi không nhớ tên – phát biểu đại ý rằng: “Khi chúng ta tập trung quá vào vấn đề gì, chúng ta dễ có tâm lý cho vấn đề đó là quan trọng nhất”. Nếu toán học thực sự quan trọng, thậm chí là quan trọng nhất đối với khoa học tự nhiên nói riêng và cuộc sống nói chung, thì chắc chắn xã hội đã  phải học nhiều môn toán, và nói một cách như trêu ngươi là đã có giải Nobel toán học.

1. Logic của sự chính xác
Cá nhân người viết – yêu môn toán và học tốt toán thời phổ thông – cho rằng, toán học là khoa học của sự chính xác. Tư duy logic của toán học là tư duy logic của sự chính xác. Khi dùng đến toán, khi đưa toán vào thì sẽ không còn chuyện cảm tính, không còn tư duy đại khái, mập mờ… Tất cả các mệnh đề hay kết quả (đáp số) đều được đưa ra hay rút ra từ những căn cứ hay phép suy luận chặt chẽ, chính xác tuyệt đối.

2. Toán học trong vật lý
Tôi xin đưa ra một ví dụ về một hiện tượng, vừa có tính cuộc sống, vừa có tính khoa học là: Một người ngồi ở tầng 5 một toà nhà trên trái đất, người đó ném một quả táo ra ngoài cửa sổ. Ngành vật lý phát biểu rằng: quả táo sẽ rơi tự do xuống dưới đất. Ngành toán học sẽ phân tích và tính toán rồi đưa ra các kết quả là: quả táo rơi theo quỹ đạo nào, tốc độ bao nhiêu, độ tăng gia tốc là bao nhiêu và chỉ ra được vị trí quả táo rơi.

3. Tư duy logic có trong nhiều ngành
Tư duy logic nói chung có trong nhiều ngành, thậm chí tất cả các ngành, chứ không riêng toán học. Nhưng tư duy logic của toán hay cần dùng đến toán là tư duy logic của sự chính xác. Những ngành bên mảng khoa học xã hội, ví dụ như văn học, cũng cần tư duy logic. Ví dụ, khi ta viết một bài văn cần có mở bài, thân bài, kết luận. Khi tả một ngôi nhà thì phải tả từ cổng vào đến sân, rồi phòng khách, phòng ăn, phòng ngủ… Khi tả một con mèo cũng phải tả từ đầu đến thân, rồi mới đến đuôi. Khi đó, viết văn cũng như làm toán vậy.

Lời kết
Cho nên nếu ai đó phát biểu rằng toán học là quan trọng nhất, là mẹ của một số ngành khoa học bên mảng khoa học tự nhiên, thì phát biểu đó là không chính xác. Ví dụ ngành vật lý, vật lý là cái lý của vạn vật: vật thể (viên bi, quả tạ), sự vật (nước sông, nước hồ, nước biển, nước đại dương) và vật chất trong vũ trụ…, chúng vận động như thế nào, tuân theo những định luật và nguyên lý nào. Khi cần biết chính xác các hiện tượng (chuyển động, tương tác, thay đổi trạng thái…), ta đưa toán học vào. Vậy nên, toán học là huyết mạch của khoa học tự nhiên.