So sánh hoạt động tính toán của các loại cờ

Các loại cờ khác nhau có các loại quân chủ lực khác nhau, nước đi (sức mạnh) của các quân này khác nhau nên hoạt động tính toán của các kỳ thủ khi chơi các loại cờ cùng khác nhau. Ở cờ tướng, quân chủ lực hai bên là ba quân xe, pháo, mã – với xe là quân mạnh nhất. Ở cờ vua, quân chủ lực hai bên là bốn quân hậu, xe, tượng, mã – với hậu là quân mạnh nhất..

1. Việc tính toán ở cờ tướng
Ở cờ tướng, việc tính toán tất nhiên xoay quanh ba quân chủ lực là xe, pháo, mã. Vì quân xe là quân mạnh nhất, nên ưu tiên tính toán vào quân xe. Cụ thể, kinh nghiệm khi khai cuộc xuất quân, ưu tiên xuất xe ra sớm để điều đè quân đối phương. Khẩu quyết là “xe thông, mã thoáng”.

Một trong những kinh nghiệm được đúc rút của cờ tướng là: “Ba nước đi phải cầm đến quân xe một lần”. Một câu khác về xe là: “Nhất xe sát vạn tử”. Ở biến thể của cờ tướng là cờ tướng úp, khi một bên sớm lật được xe, nếu điều xe tốt có thể ép đối phương bí bách đến ngộp thở.

Ở cờ tướng và cờ úp, khi hai bên đổi hoặc chết hết xe thì gọi là cờ vắng xe, cờ ‘đi bộ”. Cờ vắng xe thường biến hóa chậm, gọi là cờ cù nhầy. Ai “vần tàn” tốt hơn thì sẽ giành được ưu thế, tiến đến giành thắng lợi. Tuy nhiên cờ vắng xe là cờ buồn, cờ của người già dơ, lão luyện.

2. Việc tính toán ở cờ vua
Việc tính toán ở cờ vua xoay quanh bốn quân chủ lực là hậu, xe, tượng, mã. Bốn quân này được phân ra thành hai quân nặng là hậu và xe và hai quân nhẹ là mã và tượng. Quân nhẹ thường được đưa vào cuộc trước quân nặng. Nặng nhẹ ở đây là ở sức mạnh, chứ không phải là trọng lượng.

Quân hậu cờ vua là mạnh nhất nên việc tính toán nhìn chung xoay quanh quân cờ này. Hậu được đi cả dọc, ngang và chéo vô biên, nên sức mạnh được cộng hưởng lên khủng khiếp. Hậu khuynh loát bàn cờ, một mình có thể xoay chuyển thế cục, dịch chuyển càn khôn. Cờ vua còn được gọi là cờ của quân hậu.

Tuy vậy, quân hậu quá mạnh so với các quân khác đã dẫn đến việc mất cân đối sức mạnh ngay trong chính đội hình của một bên. Nếu một bên bị mất hậu, thì trong đa số trường hợp đó là một thảm họa. Thực tế ngoài đời, việc một tập thể nào đó lệ thuộc nhiều quá vào một cá nhân cũng là điều không tốt.

Thay lời kết
Đánh trận ngoài đời hay chơi cờ trên bàn, các chỉ huy tất nhiên dựa vào các quân chủ lực của mình để tính toán. Các loại cờ khác nhau có các loại quân chủ lực khác nhau, sức mạnh của chúng khác nhau, nên việc tính toán của các kỳ thủ cũng vì thế mà khác nhau. Tuy nhiên chắc chắn rằng việc tính toán chỉ xoay quanh các quân chủ lực.

Cờ Lạc Việt có nhiều quân chủ lực hơn cờ vua và cờ tướng, các quân chủ lực không có quân nào quá mạnh so với các quân khác. Cụ thể, cờ Lạc Việt có năm quân chủ lực là: sĩ, tượng, xe, pháo, mã. Do không có quân nào có sức mạnh vượt trội, nên việc tính toán được trải đều, việc mất một quân nào đó ít khi là thảm họa như việc mất hậu ở cờ vua.