Nhật Bản và Việt Nam

Nhật Bản và Việt Nam là hai nước nằm ở phương Đông, châu Á, Nhật Bản ở Đông Bắc Á còn Việt Nam ở Đông Nam Á. Về địa lý, hai nước có diện tích và dân số khá tương đồng và đều nằm ở vùng ven của Trung Quốc. Trong lịch sử Nhật Bản và Việt Nam bị ảnh hưởng từ Trung Quốc đại lục về các mặt chính trị, quân sự, kinh tế, văn hóa…

Về chính trị và quân sự thì từ lâu ba nước đã độc lập, ít có xung đột với nhau trừ đụng độ nhỏ ở các đảo tranh chấp. Về kinh tế thì tất nhiên có liên quan trong thời kinh tế hội nhập. Về văn hóa, chữ viết của người Nhật và người Việt xưa (chữ Nôm) bị ảnh hưởng (mượn rồi chỉnh sửa) từ chữ của Trung Quốc.

Tuy vậy, kể từ thế kỷ XIX (19), người Việt đã bỏ chữ Hán và chữ Nôm mà sang viết chữ Quốc Ngữ, một loại chữ thuộc hệ chữ Latin, nguyên tắc phiên âm bằng các (40) chữ cái. Trong khi đó, người Nhật Bản vẫn còn viết theo hệ chữ tượng hình, hai dòng chữ kanji và katakana vốn bị ảnh hưởng từ chữ (tự) Trung Quốc.

Nhật Bản đã bỏ tết Nguyên Đán mà ăn tết Dương Lịch cùng với người phương Tây. Việt Nam tuy bỏ được chữ tượng hình nhưng vẫn ăn tết Nguyên Đán Âm Lịch giống như người Trung Quốc. Đó là những điểm khác nhau đáng lưu ý nhất của Nhật Bản và Việt Nam. Nhìn lại lịch sử, Nhật Bản ba lần liên quan trực tiếp và gián tiếp đến Việt Nam, thì Nhật Bản đều có lợi. Tôi xin kể ra dưới đây:

1. Lần 1 – Năm 1288
Khi đó nước Nguyên đang chuẩn bị một lực lượng quân đội để sang xâm chiếm Nhật Bản, thì họ lại bị thua ở Việt Nam trong lần xâm chiếm thứ II (năm 1285), nên lực lượng này đã không sang chiếm Nhật nữa, mà lại chuyển sang đánh báo thù ở Việt Nam. Đó chính là lần thứ ba nước Nguyên xâm chiếm nước Việt Nam.

2. Lần 2 – Năm 1945
Nhật Bản khi đó thuộc phe Trục (phát xít) sang xâm chiếm Việt Nam, khi đó đang bị Pháp đô hộ (3/1945). Quân đội Nhật Bản khi đó do nhu cầu của mình đã bắt người Việt Nam nhổ lúa trồng đay. Lúa là cây lượng thực chủ yếu ở Việt Nam, nên sau năm đó người Việt Nam đã bị chết đói đến gần hai triệu người. (Kháng chiến chống Mỹ, người Việt Nam ở cả hai miền chết hơn ba triệu người.)

3. Lần 3 – Năm 1965 đến 1975
Từ 1965 đến 1975, Mỹ chính thức tham chiến ở Việt Nam, Nhật Bản là vùng hậu cần quan trọng của quân đội Mỹ trên đất Việt Nam. Rất nhiều sản phẩm hàng hóa và dịch vụ người Nhật Bản sản xuất ra đã được bán cho quân đội Mỹ trên đất Nhật Bản và sang niềm nam Việt Nam khi đó, tạo công ăn việc làm cho người Nhật.

Điều này là một trong những nguyên nhân nền tảng giúp kinh tế Nhật phát triển thần kỳ sau này từ 1975 đến 1995, trước khi bị Mỹ – do thấy thâm hụt thương mại giữa Mỹ và Nhật tăng lên ở mức đáng lo ngại – huy động châu Âu đánh Nhật trong một cuộc chiến thương mại như với Trung Quốc bây giờ, khiến kinh tế Nhật gần như bị chững lại từ đó cho đến nay.

Lời kết
Như vậy, trong ba lần Nhật Bản liên quan – trực tiếp và gián tiếp – đến Việt Nam, thì Nhật Bản đều có lợi, thậm chí là có lợi rất lớn, không lợi về nhân mạng không thương vong và kinh tế trong chiến tranh thì lợi về thời cơ (thế và lực) để phát triển đất nước. Nhật Bản đã có cuộc duy tân sáng suốt, nên lãnh đạo quản lý tốt, nhân dân dân trí cao.

Người viết kể ra những điều trên không phải để trách móc hay hận thù gì đất nước Nhật Bản, mà chỉ là nhắc để cho người Nhật Bản nhớ rằng, họ có món nợ ân tình với người Việt Nam. Hiện giờ, trong hoàn cảnh quốc tế mới, hai nước và Ấn Độ cần hợp tác với nhau hơn bao giờ hết, để đối phó với đại lục Trung Quốc đang dần trở nên điên loạn.