Về chuyện phân chia đẳng cấp trong cờ

Cũng như các môn thể thao khác, cờ cũng có chuyện phân chia đẳng cấp. Môn bóng đá phân chia các đẳng cấp như ngoại hạng, chuyên nghiệp, hạng nhất, nhì, ba, A B C… Môn quyền anh phân chia các cấp như chuyên nghiệp, không chuyên, hạng nặng, hàng trung, hạng gà, hạng ruồi… Chúng ta cùng bàn qua một chút về việc phân chia đẳng cấp trong cờ.

1. Đẳng cấp trong cờ chuyên nghiệp
Ở cờ tướng, các thuật ngữ để phân chia đẳng cấp của Việt Nam là: kiện tướng quốc tế, quốc gia… Tướng tá, tá cứng, tá non, không chuyên, cờ vỉa hè, cờ mấy ông già, cờ mới tập chơi… Ở đánh trực tuyến trên các trang hoặc ứng dụng, đẳng cấp được phân chia theo hệ số thang bậc “mấy chấm mấy”.

Ở cờ vua thì thang phân chia đã được quốc tế quy định, các thuật ngữ phân đẳng cấp là: siêu đại kiện tướng, đại kiện tướng, kiện tướng, rồi cấp quốc tế, quốc gia… Các thang bậc của cờ vua được phân theo hệ số Elo. Theo đó, tương ứng hệ số Elo bao nhiêu đó thì kỳ thủ được xếp vào hạng nào.

2. Đẳng cấp trong cờ không chuyên
Cờ không chuyên ở Việt Nam chủ yếu đánh ở quán nước, vỉa hè… Ở những nơi này người ta ít đánh cờ vua, mà chủ yếu đánh cờ tướng và cờ tướng úp nên tôi chỉ bàn trong hai loại cờ này. Cờ vua cho đến nay vẫn chưa ra được quán nước, vỉa hè là điểm hạn chế của loại cờ này.

Chơi cờ ở quán nước vỉa hè thì chủ yếu là những người chơi ở gần quanh đó. Về cơ bản họ biết nhau cả nên, họ biết rõ lực cờ của nhau. Cờ vỉa hè ngoài trình độ còn bị chi phối bởi các yếu tố tâm lý, bản lĩnh, phong cách, cá tính… Hai người lực cờ bằng nhau nhưng không thích nhau, họ cũng không chơi với nhau.

3. Vì sao cần phải phân chia đẳng cấp?
Phân đẳng cấp trong cờ là việc cần thiết, để tránh việc người chơi ở đẳng cấp này lạc vào đẳng cấp khác tạo ra những ván cờ quá chênh lệch trình độ. Đó là những ván cờ có thế trận một chiều, ưu thế nghiêng hẳn về phía người chơi có lực cờ cao hơn. Chẳng ai thích việc này cả, dù là người thắng hay là người thua.

Ở cờ chuyên nghiệp, khi các giải đấu được tổ chức, người ta sẽ công bố rộng rãi rằng giải đó dành cho các kỳ thủ ở trình độ nào, đẳng cấp nào, đối tượng nào được tham gia và đối tượng nào không được tham gia. Mọi người dựa vào đó mà lượng sức mình, tránh lạc vào những giải đấu không cùng đẳng cấp.

4. Đẳng cấp ở cờ không chuyên bị chi phối bởi nhiều yếu tố
Ở cờ không chuyên thì như trên đã bàn, những người chơi ở các quán nước vỉa hè thường quen biết nhau nên hiểu rõ tầm lực cờ, bản lĩnh, cá tính, phong cách của nhau, do vậy mọi người thường biết được mình nên chơi với người nào và không nên chơi với người nào. Cờ úp có yếu tố hên xui, nên ở góc độ lực cờ nhiều người chơi được với nhau hơn.

Đôi khi cũng có trường hợp một kỳ thủ đến một quán cờ xa lạ. Mọi người nhìn nhau giống như việc một tay cao bồi Mỹ vào một quán rượu ở xứ lạ, người ta không biết anh rút súng nhanh tầm nào nên phải có vài pha “đấu súng” mới biết được đẳng cấp cũng là vị trí của anh ta. Tất nhiên, đấu cờ nhẹ nhàng hơn đấu súng.

Lời kết
Phân đẳng cấp trong cờ là chuyện đã có từ lâu. Việc phân chia này nhằm mục địch giảm thiểu các ván cờ quá chênh lệch trình độ giữa hai người chơi. Tôi gọi đó là những ván cờ thảm họa. Không chỉ người chơi giỏi gặp người chơi yếu cảm thấy khó chịu, mà người chơi yếu gặp người chơi giỏi họ cũng khó chịu không kém.