So sánh vua cờ vua với tướng cờ tướng

Vua cờ vua và tướng cờ tướng là hai quân cờ quan trọng nhất của hai loại cờ này. Dù sức mạnh về cơ bản chỉ bằng một tốt, nhưng nếu để mất hai quân này thì người chơi sẽ bị thua, nên họ phải bảo vệ cho bằng được. Dưới đây là những so sánh về sức mạnh giữa vua cờ vua và tướng cờ tướng.

1. Vua cờ vua nước đi rộng
Vua của cờ vua được đi cả thẳng, ngang và chéo một ô, tức khi ở vị trí mà bàn cờ thoáng, vua có thể đươc đi sang đến tận tám ô xung quanh ô mà nó đang đứng. Vì có nước đi rộng hơn nên khi bị chiếu, vua cờ vua có nhiều phương án để đào thoát hơn. Vua cờ vua được đi khắp bàn cờ nên có thể tham gia tấn công.

Tuy vậy, do cờ vua có cả quân đi thẳng và quân đi chéo, nên vua cờ vua có thể bị tấn công cả theo hai hướng thẳng và chéo. Cộng với việc quân mã cờ vua không bị cản và quân hậu có sức mạnh vô biên, bá đạo bàn cờ, nên vua cờ vua có khả năng bị tấn công theo nhiều hướng hơn. Đây âu cũng là cái lẽ công bằng.

2. Tướng cờ tướng nước đi eo hẹp
Tướng của cờ tướng chỉ đi được thẳng và ngang một ô, lại không được ra khỏi cung cấm, nên có nước đi – cũng là sức mạnh – rất hạn chế. Nước đi hạn chế nên tướng cờ tướng có ít phương án đào thoát hơn khi bị tấn công. Vì không được ra khỏi cung, nên tướng cớ tướng không được tham gia tấn công, nên cờ tướng mới phải có luật lộ mặt tướng, nếu không sẽ có rất nhiều ván cờ hòa.

Trong trường hợp tốt nhất, khi tướng đứng ở giữa cung, thì cũng chỉ đi tối đa được bốn nước, bằng nửa vua cờ vua. Điều này làm tướng cờ tướng sợ xe như sợ cọp, trong khi vua cờ vua nhiều lúc có thể đe dọa xe đối phương ở vị trí đứng cạnh nó theo hướng chéo. Tốt cờ tướng vào cung đe dọa tướng gần bằng một xe. Tuy yếu nhưng tướng cờ tướng luôn được hai sĩ và hai tượng bảo vệ ngay từ đầu.

Kết luận
Những phân tích trên cho thấy, tướng cờ tướng yếu hơn hẳn vua cờ vua. Tuy nhiên, tướng cờ tướng lại bị tấn công (chiếu) từ ít hướng hơn. Ví dụ, tướng không bị tấn công theo hướng chéo 45°, do các quân đi chéo của cờ tướng không được qua hà tham gia tấn công. Ngoài ra, cờ tướng có đến bốn quân thủ – hai sĩ và hai tượng – nên tướng được bảo vệ, che chắn tốt hơn.

Vì cờ tướng có luật “tướng không được ra khỏi cung”, càng không được đi qua hà (biên giới) sang bên đối phương, nên tướng cờ tướng không được tham gia tấn công. Chính vì điều này mà có lẽ người sáng tạo ra cờ tướng đã phải ra thêm luật “lộ mặt tướng” – với luật này tướng có sức mạnh bằng một xe khi đe dọa tướng đối phương. Nếu không có luật lộ mặt tướng, cờ tướng sẽ có rất nhiều ván cờ hòa.