Nhân loại cần một triết thuyết mới

Ngay bây giờ, nhân loại cần một triết thuyết mới. Tôi không biết chính xác nó là gì, nhưng với sự phát triển có thể nói là đến “cùng cực” của chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa tân quốc xã, nhân loại hiện đang như một con tàu lao về phía cuối vực. Tất cả mọi thứ, mọi góc độ của cuộc sống dường như đang đến tới hạn của sự chịu đựng. Chúng ta cần một triết thuyết mới để kiềm chế lòng tham, để bảo vệ thiên nhiên, để gìn giữ môi trường, để cân bằng sinh thái…

Thế kỷ 20, sau khi nhận ra sự vô nghĩa của hai cuộc thế chiến, nhân loại đã có phong trào hippie. Phòng trào phát triển mạnh ở Mỹ và Tây Âu có hơi hướng như quan điểm “tiêu diêu” của phương Đông như coi thường quyền lực, thích cuộc sống tự do, phóng khoáng. Các giá trị của phong trào hippie là: đề cao sự tự do, tình yêu, hòa bình, khoan dung, thù ghét chiến tranh… Phong trào đã có những đóng góp nhất định trong việc phản đối chiến tranh ở Việt Nam.

Chủ nghĩa “tân quốc xã” (quốc gia xã hội chủ nghĩa) ở Trung Quốc – quốc gia chiếm một phần năm dân số thế giới (1,4 tỷ trên nhân loại bảy tỷ người) – thậm chí còn tệ hại hơn sự tham lam của chủ nghĩa tư bản hoang dã. Chủ nghĩa tân quốc xã ở Trung Quốc thực tế là một thứ chủ nghĩa tư bản hoang dã và bệnh hoạn, thể hiện qua việc một nhóm nhỏ quyền lực điều hành – đúng hơn là dẫn dắt – nền kinh tế và đất nước theo tham vọng của họ.

Điều đáng buồn là những nước tư bản, kể cả cân bằng hay mất cân bằng, đều đang tài trợ vốn cho các nhà nước có mô hình “tân quốc xã”. Thực tế đã chứng minh mô hình xã hội chủ nghĩa đã chết yểu. Các nước tự nhận mình đi theo mô hình này chẳng qua là đang lừa dối các quốc gia khác, mở rộng từng phần nền kinh tế, để duy trì nền chính trị mà thôi. Họ sống bằng tiền vốn của các nước tư bản, rồi chuyển đối mô hình thành nhà nước quốc xã.

***

Trên bình diện thế giới, sự gia tăng dân số quá nhanh (hơn bảy tỷ người) đã dẫn đến sự phát triển tất yếu của hàng hóa và dịch vụ để đảm bảo các nhu cầu về y tế, giáo dục, cơ sở hạ tầng giao thông, nhà ở… Một số nơi còn yếu cả ở các nhu cầu thiết yếu về lượng thưc, thực phẩm, thuốc men… Để sản xuất thì cần phải tiêu tốn tài nguyên, đó là lý do mà thiên nhiên đang bị khai thác quá độ dẫn đến rừng và biển cạn kiệt, nhiệt độ toàn cầu tăng, băng ở hai cực tan và nước biển dâng.

Đi sau sự phát triển tràn ngập của các hàng hóa và dịch vụ để thỏa mãn các nhu cầu của con người là rác thải. Bây giờ rác thải có ở khắp mọi nơi, đặc biệt là rác thải nhựa. Tôi không biết các đấng siêu nhiên tạo ra trái đất để dung dưỡng được bao nhiều người, nhưng tôi thấy với năng suất hiện tại của loại người, có lẽ “con tàu vũ trụ mang tên trái đất” này chỉ chứa tối đa được bảy tỷ người. Sinh sôi nảy nở thêm là chúng ta sẽ tàn phá thiên nhiên đến mức cạn kiệt, rồi chúng ta sẽ bị diệt vong.

Rác thải đã tràn ngập địa cầu, đã lên đỉnh Everest, đã xuống đáy đại dương, đã chui vào bụng các loài chim, cá và thú. Khí thải từ các nhà máy, phương tiện giao thông và các vụ cháy rừng làm ô nhiễm không khí, nhiệt độ toàn cầu tăng làm nước biển dâng. Diện tích rừng trên thế giới ngày càng bị thu hẹp, tài nguyên khoáng sản đang bị khai thác quá độ… Tất cả những điều đó là lý do mà chúng ta cần một triết thuyết mới, để giảm bớt lòng tham, để ngăn chúng ta tự đẩy chính mình đến hồi tuyệt chủng.

Thời trung cổ là thời đại của thể lực và bạo lực, ở thời đó ai cứ có sức mạnh là được đứng đầu, quyền lực đến từ vũ khí. Ngày nay, vũ khí của nhân loại đã phát triển đến hồi quá kinh khủng, người ta thậm chí chỉ cần bấm nút là có thể phá hủy được trái đất. Tức thời đại cơ bắp đã hết, quyền lực ngày nay phụ thuộc vào khả năng thuyết trình. Các tôn giáo xưa ra đời không ngoài mục đích làm cho con người ta bớt tham lam, cân bằng cuộc sống và hướng thiện. Ngày nay chúng ta lạm dụng tôn giáo để giết nhau. Có lẽ nào nhân loại cần một triết thuyết mới…