Vì sao Việt Nam chậm phát triển?

Bàn về nguyên nhân vì sao đất nước chậm phát triển, thì phải truy hỏi “quan văn” và “quan võ”. Các anh tham mưu, tư vấn cho lãnh đạo thế mà đất nước mãi không tiến nhanh được? Bàn về cá nhân thất bại thì trên đời có hai dạng người: 1. Người quá đề cao lý thuyết, và 2. Người quá đề cao thực tế, coi thường lý thuyết.

Người quá đề cao lý thuyết thì rơi vào lý thuyết suông, giáo điều, kinh viện từ đó dẫn đến sơ cứng, thiếu linh hoạt. Đây thường là những hủ nho, trí thức tháp ngà, thư sinh lật đật, làm việc gì cũng đắn đo, do dự, thiếu quyết đoán… Kiểu người này hợp với thời bình, thịnh trị vì hay tưởng tượng, sáng tác đa dạng, mộng mi, miên man…

Người quá đề cao thực tế mà coi thường lý thuyết thì lại là những kẻ phàm phu, võ biền, hữu dũng vô mưu… Kiểu người này cứ thấy việc là lao vào làm, va đâu vỡ đấy, sai đâu sửa đấy. Thường lấy sức khỏe cơ bắp và sức mạnh tinh thần để tiến thân. Khỏe cơ bắp để gánh vác, mạnh tinh thần để có ý chí cao. Chiến đấu thì phải “chí chết”, chỉ đạo thì phải “quyết liệt”… Kiểu người này hợp với thời chiến, vì chính kiểu người này bên phía kẻ thù xua quân sang đánh nước ta.

Thời ĐH11 trở về trước, bộ sậu ta vẫn mang ý chí quyết tâm, tinh thần quyết liệt từ chiến tranh sang làm kinh tế. Với tư duy cũ, kinh tế vẫn đề cao “thực tiễn”, coi trọng nhà máy to, công xưởng lớn, nhiều công nhân mà coi thường tri thức, chất xám, sáng tạo thành ra khoa học, kĩ thuật, công nghệ giai đoạn yếu kém, què quặt.

Khi kinh tế rơi vào suy thoái thì càng “cồng kềnh lạc hậu” càng mất nhiều. Thuyền to thì sóng cả, tốt vay dày nợ, càng quẫy càng tróc vẩy, càng “tay to mồm rộng” bao nhiêu thì vỡ nợ càng lớn bây nhiêu. Đây thường là đặc điểm thất bại của đám võ biền, làm việc không thận trọng, các kế sách đưa ra thường ít yếu tố chất xám, trí tuệ.

Thời ĐH12 ngân khố trống rỗng, kinh tế đành phải đề cao tri thức, chất xám, khởi nghiệp… Đây thực chất là muốn huy động các nguồn lực trong dân để vực dậy nền kinh tế. Nhưng người dân có thể ngây thơ chứ không ngu ngốc. Nhu cầu đang ở mức đáy thì nếu không yếu tố gì đó thật đặc biệt, chỉ những kẻ “dại khờ” mới khởi nghiệp. Những rối ren ở giới chóp bu cũng làm nhân dân lo lắng và phân tâm đến độ quên cả làm kinh tế.

Hiện nay có vài dấu hiệu làm dư luận trong và ngoài nước lo lắng theo hướng “nặng về lý thuyết”. Nhiều cá nhân ở bây giờ có học hành bài bản, có trình độ lý luận nhưng thiếu kinh nghiệm thực tế vì không được trực tiếp quản lý, điều hành nhiều. Các dấu hiệu như phát biểu miên man, nói lấy được, để ý nhiều vào ngữ âm, ngữ điệu khi phát biểu, chứ ít để ý hiệu quả thực tiễn từ lời nói của mình.

Những người này khi vào thực việc thì bối rối, hay gặp sai lầm vì “trăm hay không bằng tay quen”. Người thành công là người vừa có đầu óc thực tế, lại có lý thuyết dẫn đường, “văn võ song toàn” – giỏi cả trong lý thuyết lẫn thực tiễn hành động, tôn trọng lý thuyết nhưng không sa đà vào đó.

***

Ba mũi nhọn, hứa hẹn để kinh tế Việt Nam đột phá đều bị thiên tai và nhân tai phá hại, đó là:

1. Nông nghiệp: đồng bằng sông Cửu Long không còn lũ, nên bị xâm nhập mặn nghiêm trọng. Từ lâu chúng ta cũng không có tầm nhìn để phát triển thương hiệu mạnh về lúa, nên từ lâu tỷ suất lãi thấp (giá rẻ), người nông dân một nắng hai sương nhưng vẫn nghèo. Lúa Việt Nam sắp bị lúa Campuchia vượt mặt.

2. Du lịch: kinh tế thế giới khủng hoảng làm giảm cả khách nước ngoài và khách trong nước. Làm du lịch thì chỉ an toàn và cảnh đẹp thôi chưa đủ, cần phải có cờ bạc và mãi dâm. Rồi thì chất lượng dịch vụ và thái độ phục vụ. “Làm dâu trăm họ” mà cứ đòi như “mẹ chồng” người ta thì khách nào muốn tới.

Ừ thì truyền thống tốt đẹp thì cấm đấy, nhưng có cấm được đâu? Không cấm được chẳng thà mở ra mà quản lý, còn thu được tiền cho ngân sách. Đất nước du lịch gì mà còn có “giờ giới nghiêm”, chẳng hiểu người quản lý suy nghĩ kiểu gì. Có phải muốn nói với thế giới rằng: chúng tôi sẽ ổn định nhưng là ổn định nghèo.

3. Công nghệ thông tin (CNTT): thì nhân sự mỏng, cơ sở vật chất yếu kém. Việt Nam thiếu cá nhân xuất chúng, vừa có tài vừa có tầm nhìn xa như: Bill Gates, Steve Jobs, Larry Page, Mark Zuckerberg để tạo ra được những thương hiệu mang tầm quốc tế, chí ít cũng phải được người Việt Nam dùng nhiều. Như thế mới tạo công ăn việc làm và thu hút được những người khác đi theo.

Facebook và Google hàng ngày vẫn hút bao nhiêu tiền của thế giới về đất Mỹ. Chúng ta ở Việt Nam, quảng cáo bán hàng cho người Việt Nam, nhưng lại dùng Google và Facebook. Đó chẳng phải là chúng ta kém cỏi và thất bại sao. Khả năng tự chủ đâu, tình đoàn kết đâu?

Giờ Việt Nam chỉ còn hướng phát triển CNTT cho dịch vụ và giải trí. Theo anh Ấn Độ để học cách làm “văn phòng thế giới”, theo anh Nhật Bản để học cách làm trò chơi điện tử. Hai hướng này không cần đầu tư cơ sở vật chất nhiều, lại hợp với cơ địa, thể hình và trí tuệ của người Việt Nam. Muốn đi theo hai mảnh này thì phải coi trọng lý thuyết.

Trí thức là động lực phát triển xã hội, cũng là cái phanh khi xã hội đến hồi cực đoan, điên rồ. Trong thời đại kinh tế tri thức thì giới trí thức, với trình độ và khả năng sáng tạo của mình, lại càng quan trọng hơn nữa. Một thời gian dài chúng ta tôn vinh chiến sĩ và nông dân nên đất nước đã phải trả giá đắt. Bây giờ hãy trả lại vai trò dẫn dắt xã hội cho trí thức. Hãy để việc lập kế sách phát triển cho các quan văn.