Phẩm chất chính trị

Chuyện phu nhân “cây hài” chính trị Donald Trump đạo văn ở nước Mỹ cùng với một số chuyện trong nước như nguyên thủ phát biểu thiếu logic và chuyện một cựu bộ trưởng của ta có những quyết định khó hiểu, cho thấy một số người không đủ “phẩm chất chính trị” mà cứ muốn làm chính trị.

Thế nào là phẩm chất chính trị? Chúng ta đều biết, cổ kim đông tây, cứ sau các cuộc chiến tranh, khi cách mạng thành công là các tướng lĩnh trên chiến trường về thường bị thanh lọc, đào thải. “Hết thỏ thì chó săn vào nồi”. Tướng công lớn ngoài sa trường về triều đình có thể lấn át vua. Chuyện chiến trường thiên về sức mạnh, lì lợm và thẳng thắn khác với chuyện chính trường thiên vốn trí trá, xảo quyệt.

Vậy nên, phẩm chất của một vị tướng trên chiến trường khác với một vị quan ở trong triều xưa và một vị cán bộ trên chính trường nay. Phẩm chất quân sự khác phẩm chất chính trị. Tướng lĩnh cần có sức mạnh, cả thể chất lẫn tinh thần. Tướng cần quyết liệt, vì thành tích mà có thể nhẫn tâm đẩy quân vào chỗ chết. Đa số trường hợp tướng lĩnh chiến trường về thành công trên chính trường sẽ cho ra đời những chế độ độc tài.

Phẩm chất chính trị rất khác, có thể kể đến lần lượt như:

1. Điềm đạm
Người làm chính trị luôn có thái độ chừng mực, điềm đạm, bình thản… Trên chính trường, giữa các cán bộ với nhau, lát nữa có thể chia bè kéo cánh lật nhau đó, nhưng trước đó họ vẫn có thể tươi cười nói chuyện với nhau một cách rất bình thường. Điều này liên quan đến kĩ năng kiểm soát trạng thái tâm lý. Người dễ thay đổi trạng thái tâm lý, dễ mất bình tĩnh không làm được chính trị.

2. Khắc kỷ
Bởi người làm chính trị nếu muốn thành công một cách lâu bền, thì phải xây dựng sự nghiệp của mình trên một nền một cuộc sống cá nhân có đạo đức. Xưa nay, làm chính trị mà sống buông thả chỉ có phường hôn quân hoặc võ biền, hữu dũng vô mưu. Người có đạo đức thường sống khắc kỷ, tiết chế, che chắn, kín đáo… Họ cũng lựa chọn vào hệ thống những cấp dưới giống mình. Cán bộ gương mẫu thì dân yên. Dân yên thì xã hội và chính trường ổn.

3. Năng lực
Năng lực thậm chí bị xếp sau cả thái độ và đạo đức. Điều này thì tràn lan ở Việt Nam rồi, không cần phải giải thích thêm nhiều. Rất nhiều cán bộ bất tài (nay gọi dưới cái tên mĩ miều là “năng lực hạn chế”), vô đức nhưng có “thái độ” tốt được tin dùng. Bất tài thì ngoan ngoãn, vì người tài họ thường có lý lẽ riêng của họ. Vô đức thì việc gì cũng làm, bất chấp luân thường đạo lý.

Nghịch lý của Việt Nam là có rất nhiều vị tướng ra làm chính trị, vì chúng ta mới bước ra từ chiến tranh. Các ông này mang kĩ năng quân sự ra làm chính trị. Tinh thần chung là: “quyết liệt”, quyết tâm xông lên, vì họ nghĩ: cứ quyết tâm là sẽ giành được thắng lợi. Kết quả của cuộc chiến tranh vệ quốc mới nhất là minh chứng hùng hồn của họ. Từ bấy đến nay, cứ người này chọn người khác, họ thay nhau nắm chính quyền.

Nội các mới nhất ở Việt Nam tôi cho mới là nội các hòa bình. Các nguyên thủ quốc gia là những người gián tiếp chứng kiến chiến tranh. Họ kỹ trị hơn, bớt “quyết liệt” hơn, bớt tư duy nhiệm kỳ (sống gấp) hơn. Họ đã có tầm nhìn dài hạn để đưa ra các quyết sách đúng đắn. Mặt khác, khi hội nhập với thế giới, không khí dân chủ đã dần được mở rộng, người dân được tiếp cận nhiều thông tin hơn nên dân trí được nâng cao, họ dần phản biện lại các chính sách của nhà nước và giám sát chính quyền.

Lãnh tụ mới đây nhất của Việt Nam từng nói: “Muốn làm xã hội chủ nghĩa, phải có những con người xã hội chủ nghĩa”. Theo tôi, muốn đất nước phát triển phải chọn vào hệ thống những người có đủ “phẩm chất chính trị”. Và cách đơn giản để chọn ra họ là qua các cuộc bầu cử công khai và minh bạch. Các nước văn minh đều làm như vậy, tất cả mọi bí quyết của họ chỉ có bấy nhiêu thôi. Bất cứ quốc gia nào, cứ cho kẻ bất tài vô tâm lên làm nguyên thủ thì sớm hay muộn cũng sẽ gặp họa.