Nhân viên kinh doanh có phải là trí thức?

Nhân viên kinh doanh là nghề mới xuất hiện ở Việt Nam được khoảng 20 năm. Trước đây nên kinh tế của chúng ta là bao cấp, nhà nước thu hết hàng hóa sản xuất được trên toàn quốc rồi phân phối cho mọi người. Từ khi nền kinh tế mở cửa, các công ty xuất hiện nhiều, sản xuất ra nhiều hàng hóa dịch vụ, hoạt động mua bán phát triển, nghề kinh doanh xuất hiện như là một tất yếu.

Trí thức, theo cách hiểu nôm na của xã hội là những người có bằng cấp, lao động trí óc, làm việc trong các văn phòng. Họ phần lớn là các lao động gián tiếp, không trực tiếp tạo ra sản phẩm, của cái vật chất cho xã hội. Nếu xét theo tiêu chí này thì nhân viên kinh doanh có vẻ như là một trí thức.

Nhưng từ trí thức, theo tiêu chuẩn giữa các trí thức với nhau thì nhỏ hẹp hơn. Người ta mổ xẻ sâu cụm từ “lao động trí óc”. Theo đó trí thức là một người am hiểu sâu về một lĩnh vực, có khả năng tư duy, phản biện độc lập và không lao động trực tiếp. Theo cách phân biệt này thì những người lao động trí óc, làm việc trong các văn phòng, các công nhân tay nghề cao chưa hẳn đã là trí thức.

Những người lao động tay nghề cao, vận hành các máy móc hiện đại (trong các viện nghiên cứu, bệnh viện, trường học) có kiến thức sâu về những loại máy móc đó chưa hẳn đã là trí thức. Lãnh đạo của các đơn vị hoạt động trong các lĩnh vực mua bán, sản xuất đơn thuần không hẳn đã là trí thức.

Những công nhân tay nghề cao, hiểu biết sâu về ngành nghề của mình không phải là trí thức. Nhưng một trí thức sa cơ – về bán chè, đuổi gà cho vợ – vẫn là một trí thức. Vì là trí thức, anh phải có năng lực tư duy, phản biện độc lập. Không liên quan đến địa vị, tài sản hay danh tiếng.

*****

Theo phân loại của chế độ (đảng) thì trí thức là một đội ngũ. Tồn tại trong xã hội cùng với các đội ngũ khác là nông dân, công nhân và văn nghệ sĩ. Cách phân loại này cũng chưa thật chuẩn, vì đội ngũ hiểu theo nghĩa là một bộ phận, thành tố trong một tổng thể đang cùng làm một điều gì đó. Tức ý đảng là nông nhân, công nhân, trí thức, doanh nhân cùng nhau xây dựng đất nước.

Điều chưa chuẩn ở hai góc độ, 1. Có nhiều trí thức muốn xây dựng đất nước nhưng không muốn theo hướng (đường lối) của đảng, và 2. Nhiều trí thức không xây dựng mà còn phá hoại đất nước. Phá hoại ở đây là theo cách hiểu của mỗi bên, điều này ở đây tôi sẽ không bàn sâu. Nhưng rõ ràng hai điểm này cho thấy việc xếp trí thức là một đội ngũ là chưa chuẩn. Trí thức là một tầng lớp, giai tầng của xã hội.

Quay lại với vấn đề của bài, nhân viên kinh doanh có phải là một trí thức? Xin thưa là nếu xét theo tiêu chí giữa các trí thức với nhau thì không. Trí thức có thể là nhân viên kinh doanh, chứ nhân viên kinh doanh không phải là trí thức.

Những nhân viên kinh doanh đã là trí thức rồi tôi không nói, tức đã có khả năng tư duy, phản biện độc lập; không bị ảnh hưởng từ sự dọa nạt của chính quyền hay cấp trên – còn những nhân viên kinh doanh chưa là trí thức, muốn trở thành trí thức thì phải học thêm rất nhiều.

Một nhân viên kinh doanh giỏi mới hiểu về sản phẩm, đối thủ, thị trường trong ngành nghề, lĩnh vực kinh doanh của mình. Còn một trí thức đi kinh doanh có thể nhìn nhận được vai trò lĩnh vực của mình trong xã hội. Đánh giá được sản phẩm của mình làm lợi hay gây hại cho người tiêu dùng để có phản ứng phù hợp.

Kinh tế đất nước đang gặp rất nhiều khó khăn. Hàng tồn kho của các doanh nghiệp lớn, đội ngũ nhân viên kinh doanh cần năng động, sáng tạo, tìm ra những cách bán hàng mới để phá tan “cục máu đông”, làm thông “mạch máu” cho nền kinh tế đất nước.

Hình thức kinh doanh đa cấp cũng đang tràn về nông thôn, phá hoại nốt những nguồn lực còn lại của đất nước nằm trong túi nông dân. Thủ đoạn lừa đảo của bọn này rất tinh vi, gây khó khăn cho các cơ quan quản lý. Người công dân yêu nước cần phải nhận ra bản chất của bọn này để có cách đối phó với chúng.