Từ bún mắng, phở chửi ‘luận’ về tầm nhìn

Đọc bài báo về việc người mua hàng phải xếp hàng mua bánh Trung Thu, hay phải nín nhịn ăn bún mắng, phở chửi mà tôi không khỏi suy nghĩ và cảm thấy buồn… Không hiểu vì sao thế kỷ 21 rồi mà những người mua hàng đó lại hành xử như vậy? Lòng tự trọng không bằng miếng ăn ư?

Một xã hội thỏa hiệp với cái xấu, chấp nhận cho cái xấu tồn tại là một xã hội có vấn đề. Đó chắc chắn là một xã hội lệch chuẩn, đang mất cân bằng ở một góc độc nào đó. Đó là một xã hội lầm lạc, dù nhìn qua bất kỳ lăng kính nào. Mọi sự giải thích cho việc này tôi cho là đều vô nghĩa.

Để xảy ra tình trạng đó là do người Việt Nam ta quá dễ dài, xuề xòa, tủn mủn… Nói một cách văn hoa – cho trường hợp này – là tầm nhìn của người Việt Nam ngắn: chính trị ngắn, kinh tế ngắn, văn hóa ngắn. Cụ thể tôi sẽ diễn giải ở dưới đây:

1. Tầm nhìn của người quy hoạch

Tầm nhìn của những nhà quy hoạch hạn chế, không dự đoán được tốc độ phát triển của đất nước, làm cho việc quy hoạch không đáp ứng được nhu cầu xã hội. Sự phát triển của nền kinh tế đồng nghĩa với việc gia tăng dân số ở các thành phố lớn. Cơ sở hạ tầng yếu kém, lạc hậu làm cho mật độ dân số (số dân / diện tích) rất cao.

Quá nhiều người sinh sống trong một khu vực sẽ dẫn đến lượng cầu cao. Lượng cầu cao trong khi lượng cung hạn chế, thì tất yếu diễn ra sự quá tải cầu. Đây chính là lý do dẫn đến việc các chủ cửa hàng (thương hiệu) làm cao, kênh kiệu, bất cần… Họ có quá nhiều người mua, bớt đi một vài người càng đỡ mệt.

Biện pháp giải quyết căn cơ vấn đề ở đây, tôi cho là phải giãn dân. Khi giãn dân thành công, mật độ dân số không còn cao, thì tất nhiên lượng khách hàng đến với các cửa hàng sẽ phải giảm xuống. Khi đó tất yếu các chủ cửa hàng sẽ biết được vị trí của mình, họ sẽ phải thay đổi thái độ phục vụ nếu không muốn bị phá sản.

2. Tầm nhìn của các chủ thương hiệu

Nếu ông chủ của thương hiệu KFC bằng lòng với sự phát triển thương hiệu này trên quê hương ông, nếu ông chỉ bán gà rán rồi chửi khách hàng ở Kentucky thì người Việt Nam ta đã không được thưởng thức món ăn này tại Việt Nam. Thậm chí nhiều người Mỹ sẽ không được thưởng thức món gà rán này trên chính đất Mỹ…

Người nấu ăn ngon quản lý tốt cửa hàng của mình. Người quản lý giỏi quản lý tốt chuỗi cửa hàng nấu ăn ngon. Chúng ta có nhiều người nấu ăn ngon nhưng không có nhiều người quản lý tốt. Đó chính là lý do giải thích vì sao Việt Nam ta kém phát triển. Vì một thương hiệu thành công không những đem lại công ăn việc làm cho người lao động, mà còn mang lại giá trị thặng dư cho chủ thương hiệu, cho đất nước.

Cafe Trung Nguyên nhượng quyền thương hiệu mà mở cửa hàng trên toàn quốc. Phở 24 cũng làm như thế mà phát triển. Ông chủ của thương hiệu này từ số vốn ban đầu một tỷ đồng đến khi bán thương hiệu được 20 triệu đô-la… Đó chính là tầm vóc của mỗi con người, tầm nhìn của các chủ thương hiệu. Anh là người của một địa phương, của một đất nước hay của toàn thế giới.

3. Tầm nhìn của người tiêu dùng

Xã hội văn minh được xây dựng nên bởi những người văn minh. Người văn minh là người biết điều chỉnh thái độ, hành vi của mình cho phù hợp với hoàn cảnh. Do đó, một xã hội văn minh là một xã hội biết điều chỉnh để tìm đến các giá trị cân bằng, và hướng tới những điều tốt đẹp hơn. Công dân đô thị phải có phẩm chất đó.

Để trở thành người văn minh cần nhiều yếu tố, nhưng trên hết cần phải giữ được phẩm giá cho mình. Điều này nhiều kẻ kém văn minh, thậm chí man rợ còn làm được. Đi ăn uống, đi mua sắm là bỏ tiền ra để sử dụng dịch vụ, tiêu dùng sản phẩm. Ở một xã hội không bị ép buộc, có nhiều sự lựa chọn mà lại để những kẻ “kém văn hóa” mắng chửi mình là điều không thể chấp nhận được.

Bởi đó không còn là vấn đề ẩm thực nữa, mà là vấn đề của lòng tự trọng, là vấn đề phẩm giá con người. Sự việc diễn ra ở thủ đô, nên tôi còn cho đó còn là hình ảnh của quốc gia – quốc thể. Một người nổi tiếng từng nói: “Chúng ta không thể cứ đối xử với các vấn đề như cũ, nhưng lại mong xã hội tốt đẹp hơn”. Vậy, chúng ta phải thay đổi mình, trước khi muốn xã hội thay đổi.