Thú chơi câu đối thời hiện đại

Nước ta hiện vẫn còn rất nhiều người say mê nghệ thuật chơi câu đối. Cộng đồng này liên tục truyền bá và phát triển “thú” chơi tao nhã và bổ ích này thêm nữa. Chơi câu đối giúp mọi người gia tăng được vốn từ vựng tiếng Việt, qua đó thêm yêu và giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.

Dưới đây là một số câu đối chúng tôi sưu tầm được:

1. Vế đối từ đồng nghĩa:
“Giẻ lau bán rẻ mua chùi lá cọ”
Chú ý vị trí của các từ: Giẻ-rẻ, lau-chùi-cọ, bán-mua.
Thành Nguyễn đối:
“Tranh vẽ trái chanh phải tô phụ họa”
Vị trí các từ: Tranh-chanh, vẽ-tô-hoạ, trái-phải

2. Vế đối nói lái kiểu Nam Kỳ:
“Anh Thông nhớ ông Thanh, đêm về Thủ Đức năm canh thức đủ”.
Xin mời đối!

3. Vế đối chị em đơn thân:
“Nạc mỡ nữa mà chi, chị em nghĩ chín rồi không tái giá”
Lưu ý vị trí các từ: nạc-mỡ, chín-tái.
Xin mời đối!

4. Vế đối về chuyện phân phối hàng hóa thời bao cấp:
– Thời bao cấp, nước ta từng có một vế đối nổi tiếng là:
“Có cứt gì mà phân, có phân thì như cứt.”
Mời quý vị đối!
– Cũng thời bao cấp, một trường ở miền núi phía Bắc xuất hiện một câu đối:
“Thày giáo tháo giày, tháo cả ủng, thủng cả áo. Lấy giáo án dán áo”
Nhà giáo Văn Như Cương đối lại là:
“Nhà trường nhường trà, nhường cả hoa, nhòa cả hương. Lấy lương hưu lưu hương”

5. Vế đối về chuyện lo nước sinh hoạt thời bao cấp
Có một thời kỳ, giáo sư toán tin Phan Đình Diệu thường phải dậy sớm từ 3 giờ sáng, đợi để hứng nước rồi xách lên tầng 5 cho gia đình. Ổng nảy ra một vế đối:
“Ban ngày cả nước lo việc nhà, ban đêm cả nhà lo việc nước”.

6. Vế đối thời chống Pháp:
Khi đất nước còn trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, ở Tây Bắc, vào một buổi xế chiều có một cán bộ đi họp… Đang đi trong đầu ông chợt nảy ra một vế đối:
“Cán bộ đóng bộ đi bộ lên Bộ”
Xin mời đối!

7. Vế đối pháo binh thời chống Mỹ:
Trong kháng chiến chống Mỹ, một nhà báo ở Ban quân sự, báo Quân đội Nhân dân ra một vế đối:
” Pháo thủ pháo tầm xa, đánh địch tầm gần, tay thủ thêm thủ pháo “
Vế đối này khó là ở chỗ trong tổng 14 từ thì có đến 3 từ pháo, 3 từ thủ, 2 từ tầm.
Khẩu khí của vế đối lại hào sảng khi nói về sự hiên ngang của người lính. Đã có hai đề xuất đối nhưng mới được gần chuẩn:
“Công việc công làm trước, lại để làm sau, loạn việc riêng việc công” – Thành Nguyễn
“Dịch thuật dịch tiếng Anh, hiểu nghĩa tiếng Việt, nghệ thuật là thuật dịch” – Phan Bien
Xin mời đối!

8. Vế đối liệt kê bốn mùa:
Không rõ từ bao giờ, ở Hà Nội xuất hiện vế đối liệt kê các mùa trong năm:
“Chợ Đồng Xuân bán bánh Trung Thu, đông thì đông nhưng không bán hạ”
Rồi có người khuyết danh ứng đối:
“Người miền Đông làm nhà đất Bắc, tây thì tây vẫn dựng kiểu Nam”

9. Câu đối các loài vật cùng giống:
Không rõ từ bao giờ và ở đâu, xuất hiện một vế đối liệt kê các con vật:
“Con trai Văn Cốc, lên dốc bắn cò, đứng lăm le, cười khanh khách”
Một người khuyết danh ứng đối:
“Con gái Bát Tràng, bán hàng thịt ếch, ngồi chầu hẫu, nói ương ương”

10. Đối một vế của nhà thơ tỉnh Quảng Bình
Thành Nguyễn đối lại vế một đối của nhà thơ Nguyễn Văn Dinh (Quảng Bình)
Nhà thơ:
Sắm mâm Ngũ Quả chưng năm trái sầu riêng, vui chung ba ngày tết.
(ngũ = năm | sầu riêng >< vui chung)

Thành Nguyễn đối:
Mua bộ Tam Cúc về ba người đánh vui, đỡ buồn mấy hôm mưa.
(tam = ba | đánh vui >< đỡ buồn)

11. Câu đối nói lái nổi tiếng của Nam Định
Thành Nguyễn đối lại vế một đối cũ của huyện Xuân Trường, Nam Định. Chuyện rằng:
Ở huyện Xuân Trường, Nam Định có cây cầu tên là Lạc Quần. Gần đó có một (làng) giáo xứ tên là Quần Lạc. Một hôm, ông Tổng Nhân cao hứng ra một vế đối với các ông Chánh, ông Lý, ông Bá… Ông Tổng nói nếu các ông đối được sẽ mời đi nghe hát ả đào. Câu đối là:
– Gái Quần Lạc đi chợ Lạc Quần, bán lạc mua quần.
Các ông vò đầu bứt tai hồi lâu không đối được đành xin thua.
(Quần Lạc >< Lạc Quần | bán >< mua)

Thành Nguyễn đối:
– Trai Hưng Yên về thôn Yên Hưng, lên hưng xuống yên.
(Hưng Yên >< Yên Hưng | lên >< xuống).

12. Câu đối nói lái nổi tiếng của Quảng Nam

Qua cầu Chợ đến chợ Cầu chờ cậu.

Xin mời đối!

Thành Nguyễn mượn ý của một câu đối khác đã có từ trước để đối câu này, chứ không phải tự mình nghĩ ra:
Con cá rô trong rá cô cố ra.
Hà Nội – 25/8/2025.

13. Một số câu đối nói nhại thú vị

Nem chả ngon, chả ngon.
Món nem không ngon, còn món chả thì ngon.

Ếch cóc béo, cóc béo.
Con ếch không béo, còn con cóc thì béo.

14. Vế đối một loài ba tên gọi

Gà mổ kê bờ dậu.
Kê là gà mà dậu cũng là gà.

Thành Nguyễn đối:
Ngựa phi mã chính Ngọ.
Ngựa phi nhanh lúc giữa trưa.
Câu này do Thành Nguyễn hay chơi cờ nên ứng khẩu đối được ngay.
Hà Nội – 25/8/2025.
Chó leo cẩu tháng Tuất.

…
Để bài viết thêm phong phú, rất mong nhận được thêm những vế đối hay của quý vị.
Xin cảm ơn!