Đa dạng kênh huy động vốn

Cơ cấu về tỷ trọng giữa các kênh huy động vốn (ngắn hạn và dài hạn) cho nền kinh tế (trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp, thị trường chứng khoán, FDI, quỹ đầu tư, công ty tài chính…) là bao nhiêu % thì cân bằng? Sẽ ra sao nếu ngân hàng cung cấp trên 50% vốn cho nền kinh tế.

ChatGPT: Câu hỏi của bạn rất hay và liên quan trực tiếp đến cấu trúc thị trường tài chính, độ lành mạnh của hệ thống tài chính và phát triển bền vững của nền kinh tế. Mình sẽ chia làm hai phần:

1. Tỷ trọng huy động vốn như thế nào là “cân bằng”?
Không có một tỷ lệ cố định cho mọi quốc gia, nhưng nguyên tắc chung là một nền tài chính cân bằng và lành mạnh nên có sự đa dạng hóa các kênh huy động vốn:

• Ngân hàng (tín dụng): cung cấp vốn ngắn và trung hạn, linh hoạt tiếp cận.
• Trái phiếu chính phủ: tài trợ ngân sách, tạo đường cong lợi suất chuẩn.
• Trái phiếu doanh nghiệp: cung cấp vốn dài hạn cho các doanh nghiệp lớn.
• Thị trường chứng khoán (cổ phiếu): huy động vốn dài hạn cho doanh nghiệp niêm yết.
• Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI): đầu tư trực tiếp từ nước ngoài, chuyển giao công nghệ.
• Quỹ đầu tư, công ty tài chính, bảo hiểm: huy động và phân bổ vốn trung và dài hạn.

Lưu ý: Tỷ lệ cụ thể tùy thuộc vào trình độ phát triển của thị trường vốn. Ví dụ, Mỹ có tỷ trọng thị trường chứng khoán và trái phiếu cao, còn Việt Nam vẫn phụ thuộc lớn vào ngân hàng.

2. Điều gì xảy ra nếu ngân hàng cung cấp trên 50% vốn cho nền kinh tế?
Đây là tình trạng thường gặp ở các nền kinh tế mới nổi, như Việt Nam. Nhưng nó tiềm ẩn nhiều rủi ro, cụ thể:
Mất cân bằng kỳ hạn: Ngân hàng huy động chủ yếu từ tiền gửi ngắn hạn nhưng cho vay trung – dài hạn. Nếu người gửi rút tiền đột ngột, ngân hàng mất thanh khoản.

Áp lực lên lãi suất: Vì nguồn vốn dài hạn thiếu, ngân hàng phải đẩy lãi suất cao hơn để huy động.
Rủi ro hệ thống: Nếu một ngân hàng lớn gặp vấn đề, cả hệ thống có thể chịu ảnh hưởng, do sự phụ thuộc quá mức.
Kìm hãm phát triển thị trường vốn: DN không cần phát hành CP hay trái phiếu vì dễ vay ngân hàng, làm chậm cải cách quản trị và minh bạch.

3. Gợi ý định hướng chính sách cân bằng hơn:

• Khuyến khích phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp và hạ tầng pháp lý cho phát hành ra công chúng.
• Phát triển nhà đầu tư tổ chức dài hạn như quỹ hưu trí, quỹ bảo hiểm.
• Nâng cấp thị trường chứng khoán để trở thành kênh huy động vốn thực sự hiệu quả.
• Tăng cường giám sát rủi ro kỳ hạn tại các ngân hàng.