So sánh quân tượng của các loại cờ

Quân tượng trong các loại cờ kế thừa dòng cờ cổ Chaturanga, thì quân tượng cờ tướng (tượng kỳ) là yếu nhất. Các dòng cờ hiện đại kế thừa loại cờ cổ Chaturanga là: shatranj (Iran), chess international (World), xiangqi (China), shogi (Japan), makruk (Thailand), sittuyin (Myanmar), coViet (Vietnam)…

1. Tượng cờ tướng yếu nhất
Cụ thể, tượng của cờ tướng (tượng kỳ, tên quốc tế: xiangqi) chỉ được đi đúng hai ô một lần đến bảy vị trí ở phần bàn cờ bên mình, lại bị cản trên đường nên không được tham gia tấn công và sức phòng thủ hạn chế. Sở dĩ người Trung Quốc để quân tượng yếu là vì họ không có tượng binh, do đất nước của họ không có loài voi.

Tượng cờ vua tiếng Anh gọi là bishop (giám mục) là đại diện cho một chức vụ về tôn giáo trong quân đội, không phải là đại diện của tượng binh. Sở dĩ có điều này là vì ở châu Âu cũng không có loài voi, nên họ không có lực lượng tượng binh. Người châu Âu không trung thành với quân tượng của loại cờ cổ Chaturanga.

2. Tượng cờ nào mạnh nhất?
Tượng cờ vua (chess) và tượng cờ Việt (coViet) đều mạnh và là mạnh nhất, dù sức mạnh của chúng khác nhau. Tuy nhiên, tượng cờ Việt có tên gọi và sự quy ước trùng với tượng của cờ Chaturanga – tượng (voi), đại diện cho tượng binh (voi chiến). Đất nước Việt Nam từng có lực lượng tượng binh oai hùng trong lịch sử ở nhiều triều đại.

Tượng cờ vua phương Tây chỉnh sửa tên gọi, quy ước và nước đi của quân tượng cờ Chaturanga, nhưng ở phương Đông vẫn quy ước tượng là voi. Do nước đi của tượng cờ vua và tượng cờ Việt khác nhau, nên lý thuyết về chúng cũng khác nhau. Mỗi quân tượng cờ vua chỉ đi được một nửa bàn cờ (đen hoặc trắng). Tượng cờ Việt được đi cả bàn cờ và không quan tâm lí thuyết ấy.

3. Tượng binh trong lịch sử
Trong các cuộc chiến tranh ở thời trung cổ, quốc gia nào có lực lượng tượng binh trong quân đội cũng đều đánh giá đây là lực lượng (binh chủng) rất mạnh, có những đóng góp quan trọng, thậm chí quyết định đến cục diện chiến trường. Tượng binh từng góp những công lớn và lực lượng răn đe kẻ thù trong lịch sử quân sự Việt Nam.

Tuy nhiên, từ khi pháo thần công ra đời thì lực lượng tượng binh đã bị thất thế và ánh hào quang của lực lượng này dần đi vào dĩ vãng. Với bản tính tự nhiên của mình, loài voi sợ tiếng nổ lớn và sức công phá của đạn pháo, nên khi bị pháo thần công bắn, chúng sợ hãi bỏ chạy sẽ rày xéo lên quân mình, gây ra rối loạn đội hình.

Sau này trong chiến tranh, loài voi chỉ còn được tận dụng để phục vụ cho công tác hậu cần như tham gia vận chuyển vũ khí, quân nhu chứ không trực tiếp chiến đấu nữa. Thậm chí, loài voi còn được sử dụng đến cả ở trong chiến tranh của thời hiện đại, khi quân đội Việt Nam dùng voi vận chuyển vũ khí, quân nhu ở đường mòn Trường Sơn.